„აღნიშნული მაჩვენებელი ჩვენი ფინანსური სექტორისთვის ბუნებრივი დონეა “, — ასე პასუხობენ ეროვნულ ბანკში „კომერსანტის“ შეკითხვას, თუ რატომ ხდება ორნიშნა ეკონომიკური ზრდის ფონზე  სამ წელიწადში  ვადაგადაცილებული სესხების მოცულობის გაორმაგება და რას უკავშირდება ნახევარმილიონიანი „შავ სიის“ არსებობა.

სებ-ში განმარტავენ, რომ რისკები განსაკუთრებით იზრდება ეკონომიკური შოკების დროს და ვადაგადაცილებების აღნიშნული ზრდაც, ძირითადად, Covid19-ის შოკისას, დასაქმებისა და შემოსავლების კლებითაა განპირობებული.

„როგორც მოგეხსენებათ, 2017 წლიდან დაწესდა ლიმიტი მაქსიმალურ ეფექტურ საპროცენტო განაკვეთზე 100%-ის ოდენობით, რაც 2018 წელს 50%-მდე შემცირდა. ამასთან, 2019 წლის იანვრიდან ამოქმედდა პასუხისმგებლიანი დაკრედიტების მოთხოვნები, რომელიც მიხედვითაც სესხის გაცემამდე კრედიტორი უნდა დარწმუნდეს მსესხებლის გადახდისუნარიანობაში.

აღნიშნული ცვლილებების შედეგად, მნიშვნელოვნად გაუმჯობესდა საკრედიტო პორტფელის ხარისხი. კერძოდ, თუ რეგულაციებამდე 30 დღეზე მეტი ვადაგადაცილება ფიქსირდებოდა გაცემული სესხების 10%-ზე, 2019 წლიდან ეს მაჩვენებელი დაახლოებით 3-ჯერ შემცირდა.

ცხადია, ცალკეული მსესხებლებს ყოველთვის შეიძლება შეექმნათ ფინანსური სირთულეები და აღმოჩნდნენ ვადაგადაცილებაში, ამიტომ პრობლემის წინასწარ სრულად მიტიგაცია შეუძლებელია.

რისკები განსაკუთრებით იზრდება ეკონომიკური შოკებისას და ვადაგადაცილებების თქვენს მიერ აღნიშნული ზრდაც, ძირითადად, Covid19 შოკისას, დასაქმებისა და შემოსავლების კლებითაა განპირობებული. პანდემიის შემდგომი აღდგენისას ვადაგადაცილებების მნიშვნელოვანი მატება აღარ გვაქვს, ხოლო მცირე ზრდა გარკვეულ თვეებში უფრო იმითაა განპირობებული, რომ ზოგადად იზრდება მსესხებელი პირების რაოდენობა. თანხობრივადაც, ზრდას განაპირობებს ჯამურად პორტფელის ზრდა.

რაც შეეხება 30 დღეზე მეტი ვადაგადაცილების მქონე პირების ჯამურ რაოდენობას, თუ არ ჩავთვლით სტრესულ პერიოდებს, დიდწილად სტაბილურია. ამასთან, პორტფელი დინამიურია, მსესხებლების ნაწილი უბრუნდება გადახდის გრაფიკებს და მათ სხვები ანაცვლებენ. ეს ფაქტორები შესაძლოა მიუთითებდნენ, რომ აღნიშნული მაჩვენებელი ბუნებრივი დონეა ჩვენი ფინანსური სექტორისთვის“, — განმარტავენ ეროვნულ ბანკში.

„შავ სიაში“ ნახევარ მილიონზე მეტი ადამიანია. ეროვნული ბანკის ინფორმაციით, 2022 წლის ოქტომბერში შავ სიაში 574 715 მსესხებელი იყო. ვადაგადაცილებული სესხების მოცულობა კი სამ წელიწადში გაორმაგდა, თუ 2019 წელს 2,553,781,747 ლარის ვადაგადაცილებული სესხი იყო, 2020 წელს 3,088,094,794 ლარი გახდა, 2021 წელს 3,622,861,901 ლარი, ხოლო მიმდინარე წელს 4,359,105,450 ლარამდე გაიზარდა.

რა იწვევს ნახევარ მილიონზე მეტი გადახდისუუნარო ზრდასრული ადამიანის არსებობას ქვეყანაში, მაშინ როდესაც ორნიშნა ეკონომიკური ზრდა გვაქვს, ამ კითხვით „კომერსანტი“ თავის დროზე საფინანსო-საბიუჯეტი კომიტეტის წევრებსაც დაუკავშირდა, თუმცა უმრავლესობამ ჩვენს ზარებს და ტექსტურ შეტყობინებებს არ უპასუხა, ნაწილმა კი განაცხადა, რომ ინფორმაცია არ აქვს.