„ნებისმიერი ადამიანის ქცევას საფუძვლად უდევს ადამიანის ფსიქოლოგიური განწყობა და ნებისმიერი ქცევის განმაპირობებელი არის ადამიანის ფსიქოლოგია“, - ამის შესახებ რადიო “კომერსანტის” ეთერში ლევან კობერიძის საავტორო გადაცემაში „ბრენდი საქართველო“ ფსიქოკონსულტანტმა ილია ნიკაჭაძემ ისაუბრა. ფსიქოკონსულტანტი ლევან კობერიძემ ბრენდინგში ფსიქოლოგიის მნიშვნელობაზე სასაუბროდ მიიწვია. ილია ნიკაჭაძის თქმით, ბრენდინგი ადამიანს და ბიზნესს ეხმარება, რომ მისი პროდუქტი სწორი ფორმით მიაწოდოს მომხმარებელს.

“რასაც დღეს თანამედროვე ნეირო–ლინგვისტური პროგრამირება (ნლპ) ამბობს, იგივე თქვა დიმიტრი უზნაძემ წლების წინ და არა მარტო თქვა, არამედ მეცნიერულადაც დაამტკიცა. განწყობის თეორიის მთელი არსი არის ის, რომ განწყობა არის ქცევის წინაპირობა და განწყობა არის წინაპირობა იმისა, რომ ადამიანმა რაღაც ქცევა განახორციელოს.

იმისთვის, რომ მე ვიყიდო რაღაც საგანი, ნივთი ან მომსახურება, მე მჭირდება განწყობა, ანუ ჩემი ფსიქიკა მზად უნდა იყოს იმისთვის, რომ მე ამაში თანხა გადავიხადო, რაც უფრო მზად არის ჩემი ფსიქიკა, მე უფრო მარტივად ვახორციელებ შესყიდვის პროცესს. მაგალითად მშიერი არ უნდა წახვიდე საყიდლებზე, რადგან საკვების მიმართ განწყობა არის იმაზე მეტად მზა, ვიდრე საჭიროა. ეს არის მაგალითი იმისა, რომ როდესაც განწყობა არის საკმაოდ მზა, გაყიდვა უფრო მარტივად ხორციელდება.

ბრენდინგთან რომ გავლინკოთ, არსებობს ორი ტიპის განწყობა, სიტუაციური და ფიქსირებული. სიტუაციური განწყობა არის, როდესაც მე ვხედავ ახლა, რომ თქვენ გაქვთ რაღაც ისეთი, რაც მე მჭირდება და ჩემი ფსიქიკა მზად არის იმისთვის, რომ ის მიიღოს. მაგრამ ფიქსირებული განწყობა ის არის, რომ მე იმდენად ხშირად დამიკმაყოფილე შენ მოთხოვნილება, რომ ჩემი ფსიქიკა აღარ ამოწმებს ამ ნივთის საჭიროებას და ისე იღებს”, - აღნიშნა ილია ნიკაჭაძემ.

ნიკაჭაძის თქმით, როგორც პროდუქცია შეიძლება იყოს ბრენდი, ასევე ადამიანიც შეიძლება იყოს ბრენდი. მისი თქმით, როდესაც ვსაუბრობთ ბრენდ ადამიანზე, აუცილებლად უნდა შევეხოთ ილია ჭავჭავაძეს, რადგან მისი ჩამოყალიბება ბრენდად სიცოცხლეშივე მოხდა.

“ერთი ძალიან საინტერესო ეპიზოდია მისი ცხოვრებიდან, სადაც მის მიმართ ფიქსირებული დამოკიდებულება ძალიან თვალსაჩინოა. ფიქსირებული დამოკიდებულება ნიშნავს იმას, რომ ნეიტრალურ სიტუაციაში ადამიანები ხედავენ იმას, რა დამოკიდებულებაც შენს მიმართ აქვთ. მაგალითად თუ ნეიტრალური ფრაზა თქვი და ადამიანების ფიქსირებული დამოკიდებულება არის მის მიმართ, რომ არის ჭკვიანი, ამ ნეიტრალურ ფრაზაშიც ჭკვიანურს ხედავენ. ეს არის ბრენდი, რომ ის შეიძლება რაღაც მომენტში მოწოდების სიმაღლეზე არ იყოს მაგრამ ადამიანმა ეს აპატიოს.

ილიას ცხოვრებაში იყო ერთი ეპიზოდი, ის იყო აზარტული მოთამაშე, ერთხელაც მთელი ღამე თამაშობდა და დილას გამთენიისას ისა და მისი მეგობარი გამოვიდნენ დაწესებულებიდან და მას ერთმა მეგობარმა უთხრა, ახლა რომ ვიღაც შეგვხვდეს, ჩემზე იფიქრებენ, რომ მთელი ღამე ილოთა და შენზე იფიქრებენ რომ წიგნის წერაში გაატარა ღამეო. ერთი და იგივე სიტუაციაა და ადამიანს, რომელიც არის ბრენდი, ხედავს ამაღლებულ დამოკიდებულებას”, - აღნიშნა ილია ნიკაჭაძემ.

თუ როგორ ხდება ადამიანის ან ბრენდის მიმართ განწყობის ფიქსაცია, ილია ნიკაჭაძე ამბობს, რომ ამას განაპირობებს ორი რაღაც. ერთი არის ხშირი გამეორება, ხოლო მეორე – მძაფრი ემოციის ფონზე გამეორება.

“ილია გაზეთის რედაქტორი, ილია ბანკის ხელმძღვანელი, ილია ლექსებს წერს, ილია წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების ხელმძღვანელი, ადამიანის ფსიქიკამდე მიდის ეს ინფორმაცია და მეორდება, რომ ილია ბევრ ჭკვიანურ რაღაცებს აკეთებს და რამდენადაც ხშირად მიდის ეს ინფორმაცია, ის ფიქსირდება რომ ილია ჭკვიანია. ასევე მძაფრი ემოცია ნიშნავს იმას, რომ იმდენად მაგარი მოთხრობა დაწერა “კაცია ადამიანი?” ამის მერე რაც არ უნდა დაწეროს, მაინც ჭკვიანურს ეძებ, რადგან იმდენად მძაფრია ამ ნაწარმოების წაკითხვიდან მიღებული ემოცია, რომ განწყობის დაფიქსირება განაპირობა მის მიმართ”, - აღნიშნა ილია ნიკაჭაძემ.

ფსიქოკონსულტანტმა პოლიტიკური ბრენდინგის მიმართულებაზე ისაუბრა და აღნიშნა, რომ საქართველოში პოლიტიკაში ბრენდინგს ნაკლებად იყენებენ, რადგან მოკლე პერიოდზე აქვთ გათვლა. Მისივე თქმით, როდესაც ადამიანი ფიქრობს, რომ ბრენდი უნდა ჩამოაყალიბოს, თვლის რომ გრძელვადიან პერიოდში ის ბაზარზეა და სჭირდება მას ის რომ ადამიანებმა შენ მიმართ ნდობა გამოხატონ და ის რაც პოლიტიკური ბრენდის მიმართულებით ხდება, ეს უფრო მოკლევადიან შედეგზეა ორიენტირებული და მხოლოდ ხმის მიცემით მთავრდება და თუ რა იქნება ოთხი წლის მერე, მაგაზე არ საუბრობენ.

„ადამიანების უმეტესობა, ვინც არჩევნებში მონაწილეობს, პოლიტიკურად აქტიურია, ასევეა ადამიანები, რომლებსაც პირველადი საჭიროებები აქვთ დაუკმაყოფილებელი. ბრენდინგი ილინკება უშუალოდ საჭიროებებზე და ბრენდის საჭიროება უშუალოდ მიბმულია იმაზე, თუ რა მინდა მე, შენ ხდები ჩემ თვალში ბრენდი როცა შენ მაძლევ იმას რაც მე მინდა, მე თუ მშია, შენ გავლენის მოსახდენად საჭმელი უნდა მომიტანო, მაღალი ღირებულებებით ჩემ გულამდე ვერ მიაღწევ, იმიტომ რომ კუჭი უნდა გაიარო.

აქ ორი მხარეა, ერთი არის ის, რომ სოციუმი ისეთ დღეშია, რომ მას პირველადი საჭიროებების დაკმაყოფილება სჭირდება და იმისკენ იხრება, ოღონდ ის ადამიანი ბრენდი არ ხდება, უბრალოდ ამ ადამიანის საჭიროება ჩნდება და იმისკენ იხრება და მის სასარგებლო ქცევას ახორციელებს. შედეგად ამ გრძელვადიანი ბრენდინგამდე ვეღარ მივდივართ და ყველა, ვინც ეს სცადა, ხვდება რომ 15 წელი სჭირდება შედეგის მისაღებად.

მაგალითად “გირჩს“ ჰქონდა ასეთი მცდელობა, რომ ის აკეთებს ძალიან მკვეთრ პოზიციონირებას, ის აკეთებს კონკრეტულ აუდიტორიაზე გათვლას და შესაბამისად მისი გზავნილები ამ აუდიტორიაზეა მორგებული და ამ აუდიტორიისთვის “გირჩი“ ბრენდად ჩამოყალიბდა“, - აღნიშნა ილია ნიკაჭაძემ.

ილია ნიკაჭაძემ ფსიქოტიპებზეც ისაუბრა და აღნიშნა, რომ არსებობს ადამიანების კატეგორია, რომლებსაც საყოფაცხოვრებო საჭიროებები აქვთ. ასევე არიან ადამიანები, რომლებსაც კუთვნილების საჭიროება აქვთ. აქტუალური და მისთვის მნიშვნელოვანია რომ შენ მისი ნაწილი იყო და მზად არის რომ მატერიალურ სარგებელზე თქვას უარი, ოღონდ იგრძნოს მნიშვნელოვნება იმ საქმეში, რასაც ახორციელებ. არსებობენ ადამიანები, რომლებისთვისაც რეალიზაციაა მნიშვნელოვანი, ამიტომ ილია ნიკაჭაძე ამბობს, რომ ბრენდინგის პროცესში აუცილებელია პოზიციონირება, თუ რა კატეგორიის ადამიანს უნდა მიაწოდო პროდუქტი.

მისივე თქმით, როგორც არსებობენ ბრენდები, ასევე არსებობენ ანტი ბრენდები, ბრენდი არის რომელსაც ენდობი, ანტი ბრენდი არის რომელსაც არ ენდობი, მისივე თქმით როდესაც პოლიტიკური სპექტრის მიმართ არის ასეთი ანტი ბრენდული დამოკიდებულება, ყველა მაქსიმალურად ცდილობს კომუნიკაციაში არ შევიდეს, ან არჩევნებზე არ წავიდეს და იმ შემთხვევაში თუ მას სხვა გზა არ აქვს, ცდილობს რაც შეიძლება მეტი სარგებელი მიიღოს აქედან.

„ხელისუფლების კამპანია არის სხვა, ოპოზიციის სხვა. ოპოზიციამ უნდა დაგარწმუნოს რაღაცაში, ხელისუფლებას ეს არ სჭირდება, ხელისუფლებას შენი ნიჰილიზმი აწყობს, იმიტომ რომ მას ამომრჩეველი საჯარო სექტორში გარანტირებულად ჰყავს, შესაბამისად მას უნდობლობა ხელს არ უშლის.

Ძალიან მნიშვნელოვანია რომ ოპოზიცია იყოს ეთიკური, იმიტომ რომ მაშინ როდესაც ოპოზიცია ტალახს ესვრის პოზიციას, იბღალება პოლიტიკური სპექტრი, ნიჰილიზმი მატულობს, ან ადამიანი არჩევნებზე არ მიდის ან ერთ ტომარა კარტოფილზე ცვლის ხმას. ეს ადამიანი ამ მომენტში სხვა გამოსავალს ვერ ხედავს და ასეთი ადამიანების გამტყუნება და გაკიცხვა არ შეიძლება”, - აღნიშნა ილია ნიკაჭაძემ.

ილია ნიკაჭაძე ამბობს, რომ ბრენდი ხდება ის, რისი გამოყენებაც კონკრეტული საჭიროების დასაკმაყოფილებლად არის შესაძლებელი, მაგალითად დიმიტრი უზნაძის თეორია ბრენდი ხდება მაშინ, როდესაც მას იყენებ ისეთ პრაქტიკულ საკითხებში, როგორიც არის ბრენდინგი, როგორიც არის მარკეტინგი და ა.შ.

„ანალოგიურად მნიშვნელოვანია, რომ სხვა სფეროს ადამიანებმაც გამოიყენოს ის, მაგალითად შესაძლებელია, რომ დიმიტრი უზნაძის განწყობის თეორია წარმატებით გამოიყენო ჟურნალისტიკაში, პედაგოგიკაში, მენეჯმენტში. მენეჯერები რომ სვამენ შეკითხვას, როგორ შევუქმნა თანამშრომლებს მოტივაცია – უზნაძემ პირდაპირ დაწერა: იმისთვის, რომ თანამშრომლებს შეუქმნა მოტივაცია, უნდა ჰქონდეთ განწყობა. „მოტივაცია არ აქვს“ ნიშნავს იმას, რომ მას არ აქვს საქმის კეთების განწყობა”, - აღნიშნა ილია ნიკაჭაძემ.

თაკო კვაჭანტირაძე