ეროვნული ბანკი უცხოურ ვალუტაში გაცემული სესხების ზრდის ტემპით შეშფოთებულია. როგორც მონეტარული პოლიტიკის კომიტეტის გადაწყვეტილებაშია აღნიშნული, ლარის რესურსის გაძვირების ფონზე, გაზრდილ დაკრედიტებაში, უცხოური ვალუტით გაცემული სესხების გაზრდილი წვლილი ძალიან საყურადღებოა.

ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის კობა გვენეტაძის განცხადებით, სავალუტო სესხების ზრდა მონეტარული პოლიტიკის მუშაობას აფერხებს. შესაბამისად, სებ-ის პრეზიდენტი არ გამორიცხავს, რომ შესაძლოა, სამომავლოდ მარეგულირებელს უცხოურ ვალუტაში დაკრედიტების შესაზღუდად რაიმე დამატებითი მექანიზმების გამოყენება მოუწიოს.

„ძლიერი საკრედიტო აქტივობა ეკონომიკისთვის დადებითი ბიძგია, თუმცა ეს ინფლაციის შემცირებას ხელს უშლის. უცხოურ ვალუტაში გაცემული სესხები უფრო სწრაფად იზრდება და ეს ხელისშემშლელია გამკაცრებული მონეტარული პოლიტიკის მუშაობისთვის. აქედან გამომდინარე, ამ მიმართულებითაც ვფიქრობთ, თუ იქნება რამის გაკეთება აუცილებელი უცხოური ვალუტის სესხებთან დაკავშირებით“, - განაცხადა ეროვნული ბანკის პრეზიდენტმა კობა გვენეტაძემ.

სებ-ის მიერ გადადგმული არაერთი ნაბიჯის მიუხედავად, რომელიც დედოლარიზაციისკენ იყო მიმართული, ფაქტია, რომ უცხოურ ვალუტაში გაცემული სესხები უფრო სწრაფად იზრდება და ამას ეროვნული ბანკიც აღიარებს. რატომ არის არაეფექტური ეროვნული ბანკის მიერ გადადგმული ნაბიჯები და სად არის მთავარი პრობლემა, ამ თემაზე „კომერსანტი“ ეკონომისტ ზვიად ხორგუაშვილს ესაუბრა.

„წლებია, შედეგები აჩვენებს იმას, რომ არასწორ გზას ვადგავართ, რადგან იმის მიუხედავად, რომ მკვეთრად ზღუდავენ უცხოურ ვალუტაში სესხების გაცემას, სარეზერვო მოთხოვნები ხუთჯერ მეტია დოლარში, ვიდრე ლარში, მაგრამ ფაქტია რომ ლარის კურსი უფასურდება, დეპოზიტების დოლარიზაცია თითქმის არ შეცვლილა და 60%-ზე მეტია, რაც მიუთითებს იმაზე, რომ მოსახლეობა ლარს არ ენდობა. თუმცა, როგორ შეიძლება ენდო იმ ვალუტას, რომლის ინფლაცია 12%-ზე მეტია. ეროვნული ბანკი გამუდმებით არასწორ ნაბიჯებს დგამს დედოლარიზაციასთან მიმართებაში.

თუ დავაკვირდებით, დოლარიზაცია მცირდება იმ შემთხვევაში, როდესაც ადამიანები ენდობიან ლარს და ამ ვალუტას რომ ენდო რთულია, ამისთვის საჭიროა ეკონომიკური ზრდა და ინვესტიციების შემოდინება, რათა ლარზე მოთხოვნა რეალურად გაიზარდოს“, - აცხადებს ზვიად ხორგუაშვილი.

ეკონომიკის დოქტორი ლია ელიავაც ამბობს, რომ დედოლარიზაციის პოლიტიკის გასატარებლად საჭიროა ეროვნულ ვალუტას ჰქონდეს ავტორიტეტი, თუმცა ლარის ავტორიტეტი საკმაოდ შერყეულია.

„ეროვნული ბანკის მხრიდან სესხებთან დაკავშირებით გარკვეული შეზღუდვების მიღების მიუხედავად, მოსახლეობა მაინც ინტენსიურად ხმარობს უცხოურ ვალუტას, როგორც თავისი სახსრების დაცვის საუკეთესო საშუალებას. ლარის ავტორიტეტი საკმაოდ შერყეულია, რადგან ფასების დონის განსაზღვრა ფაქტობრივად ხდება დოლართან მიმართებაში და შემდეგ ლარში გადაიყვანება, ეს იმპორტდამოკიდებული ქვეყნის ბედია. იმპორტდამოკიდებულ ქვეყანაში მოსახლეობა საკრედიტო თანხებს ძირითადად ხმარობს იმისთვის, რომ უცხოეთიდან შემოტანილი პროდუქციის ანგარიშსწორება მოახდინოს.

არაეფექტიანია ყველა ღონისძიება, რასაც სებ-ი აკეთებს, რადგან ჩვენს არაკლასიკურ ეკონომიკაში, მარტო დოლარში გაცემული სესხების შემცირება არასაკმარისია ქვეყანაში დოლარიზაციის შემცირებისათვის. ხშირად მოჰყავთ მაგალითი, რომ სხვა ქვეყნებმა, მაგალითად ისრაელმა, მოახერხეს ეს, მაგრამ მათი ეკონომიკის დონე სხვაა, ჩვენი სხვა, მათ გააჩნიათ შიდა წარმოება. საქართველოში კი შიდა წარმოების 70%-ც კი იმპორტზეა დაფუძნებული, რადგან ყიდულობენ საქონელს, გადაფუთავენ და ყიდიან, ამას ეძახიან შიდა წარმოებას.

ეროვნული ბანკი როდესაც დოლარიზაციაზე საუბრობს, აქცენტს აკეთებს ანაბრების დოლარიზაციაზე და უცხოურ ვალუტაში ანაბრების შემცირებას თავისი საქმიანობის წარმატებას მიაწერს, სინამდვილეში 2-3%-იანი კლება დოლარში ანაბრების კუთხით აბსოლუტურად არაფრის მთქმელია. ქვეყნის ეკონომიკა სექტორალურ ჭრილში თუ არ შეიცვლება, სანამ ადგილობრივ პროდუქციაზე დაფუძნებული წარმოება არ გაიზრდება და ლარს არ ექნება ავტორიტეტი, რომ მოსახლეობამ გამოიყენოს როგორც დაგროვების საშუალება, მანამ დოლარიზაციასთან ბრძოლა არაეფექტიანია“, - ამბობს ლია ელიავა.

აღსანიშნავია, რომ ბოლო მონაცემებით, სესხების ლარიზაციის კოეფიციენტი გაზრდილია და 48%-ს შეადგენს. თუმცა ასევე მზარდია უცხოური ვალუტით დენომინირებული საკრედიტო პორტფელიც და სექტემბერში სავალუტო სესხების წლიური ზრდის ტემპი 6.8% იყო. გარდა ამისა, ლარის დეპოზიტების წლიური ზრდა 11.6% იყო, ხოლო უცხოურ ვალუტის დეპოზიტების ზრდამ 13.3% შეადგინა. ამასთან, სექტემბერში დეპოზიტების დოლარიზაციამ 60.7% შეადგინა.