მანუელ ჰერედია ჰალკონის ბებია-ბაბუამ ზეთისხილის პლანტაციები ესპანეთში, ქალაქ ანდალუსიაში დაახლოებით ერთი საუკუნის წინ 1200  ჰექტარზე გააშენეს. ზეთისხილის ხეები, ყველაზე მშრალ ნიადაგზე გაზრდის უნარით გამოირჩევიან, თუმცა ესპანეთში წლევანდელმა გვალვამ და ნალექის ნაკლებობამ თავისი გავლენა მოახდინა.

”ჩვენ ძალიან შეშფოთებულები ვართ, ზეთისხილის ხეს ვერ ჩაანაცვლებ სხვა ხეებით ან პროდუქტით“, - უთხრა cnn business- ს ჰალკონმა.

მიმდინარე წლის ზაფხულის გაუსაძლისი გვალვების გამო ჰალკონის ფერმამ ზეითუნის ზეთის 40% - ით ნაკლები მოსავალი მიიღო. საფრანგეთში, ესპანეთში, იტალიასა და პორტუგალიის ზოგიერთ ნაწილში ტემპერატურამ 40 გრადუს  ცელსიუსამდეც კი მიაღწია. გვალვის ევროპული ობსერვატორიის მონაცემების თანახმად, აგვისტოს დასაწყისში ძლიერმა სიცხემ და ნალექის ნაკლებობამ ევროკავშირის მიწის თითქმის ორი მესამედი დააზარალა.

ზაფხულის უკიდურესმა სიცხემ ევროპის დიდ ნაწილზე გვალვა გამოიწვია

გვალვამ ზეითუნის ზეთის მწარმოებლები მძიმედ დააზარალა, მარცვლეულისა და თესლების ფასების ანალიტიკოსი  კაილ ჰოლანდი ესპანეთში ზეითუნის ზეთის მოსავლის  „დრამატულ 33% - დან 38%- მდე შემცირებას“ ელოდება. ზეითუნის  ზეთის გლობალურად ყველაზე დიდი მწარმოებელი  ესპანეთია, რომლის მოსავალმაც  გასულ წელს მსოფლიო მოსავლის 2/5 ზე მეტი შეადგინა. ზეითუნის საერთაშორისო საბჭოს მონაცემებით, საბერძნეთი, იტალია და პორტუგალია, ზეითუნის  ზეთის ასევე  დიდი მწარმოებლები არიან.

რაც შეეხება ზეითუნის ზეთის  საცალო ფასს, ივლისის მონაცემებით ევროკავშირის  ქვეყნებში უკვე 14% - ით არის  გაძვირებული, თუმცა ანალიტიკოსები Cnn Business- თან ინტერვიუში  აღნიშნავენ, რომ მისი ფასი უახლოესი თვეების განმავლობაში კვლავ გაიზრდება.

„წელს ძალიან ძლიერი გვალვა იყო, ნიადაგი უბრალოდ ძალიან მშრალია, ზოგი ხელ ძალიან ცოტა ნაყოფს იძლევა, ზოგი საერთოდ არა, ეს მხოლოდ მაშინ  ხდება, როდესაც ნიადაგის ტენიანობა კრიტიკულად დაბალია. ეს  გაფრთხილებაა იმ ინდუსტრიისთვის, რომელიც დამოკიდებულია ზეთისხილის ხეების  პროგნოზირებად ციკლზე, ფერმერები 24 თვის განმავლობაში რყევებს მიჩვეული არიან, თუმცა კლიმატის ცვლილება მრავალსაუკუნოვან რიტმს  უკვე არღვევს “,  - აღნიშნა ჰოლანდმა  cnn business- თან ინტერვიუში.

ნაყოფის მიღება შეუძლებელია

ზეითუნის ზეთის წარმოება ძალიან არის  დამოკიდებული დროზე, ხეებზე კვირტები მარტში გამოდის, ხოლო ყვავილები მაისში იშლება, თვითონ  ნაყოფი  ზრდას ზაფხულში იწყებს და  მოსავალს  შემოდგომაზე - ოქტომბერში იღებენ, ანდალუსია, ესპანეთის ყველაზე სამხრეთ რეგიონია, ის მსოფლიოს  ზეითუნის  ზეთის გლობალური წარმოების დაახლოებით მესამედს აწვდის, თვითონ ხილისთვის 40 გრადუსი ტემპერატურა მისაღებია, თუმცა არა მაშინ, როდესაც ისინი ყვავილობას იწყებენ.

„ყვავილობის მომენტში  ჩვენ დაახლოებით 15% - იდან 20%-მდე დავკარგეთ“ - აღნიშნა  ჰალკონმა და დასძინა, რომ წელს ფერმერები ზეითუნის ზეთს აზიასა და ამერიკაში 4 ევროდ გაყიდიან, რაც გასულ წელთან  შედარებით 30% იანი ზრდაა.

ხუან ჯიმენესი, Green Gold Olive Oil Company-ის აღმასრულებელი დირექტორი, რომელსაც ზეითუნის  ზეთის საოჯახო  ბიზნესი  აქვს  ანალოგიური  პრობლემის  წინაში  დგას, მისი  თქმით პრობლემა  არ  მდგომარეობს მაღალ  ტემპერატურაში, საკითხავია  ის თუ როდის  არის  ეს მაღალი ტემპერატურა, მისივე  თქმით, როდესაც  ხის  ყვავილობას  გვალვა უსწრებს  ნაყოფის მიღება  შეუძლებელი ხდება.

„ეს იქნება ყველაზე ცუდი მოსავალი ბოლო 10 წლის განმავლობაში, - თქვა ხიმენესმა.

ფასის  შოკი

ჯერჯერობით  რთულია იმაზე საუბარი თუ რამდენად ცუდი იქნება 2022 წლის მოსავალი, გასულ  თვეში USDA- მ გლობალური წარმოების 14% - იანი ვარდნა იწინასწარმეტყველა,  ხოლო mintec- ის პროგნოზით ეს შესაძლოა  30% - მდეც გაიზარდოს.

ესპანური ზეითუნის  ზეთის საწარმოო  ფასებმა ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში  აგვისტოში  პიკს მიაღწიეს, ხოლო  ბოლო  ორი წლის  განმავლობაში  ფასი თითქმის 80% - ით , 2,19 ევროდან 3,93 ევრომდე გაიზარდა.

რაც შეეხება საცალო ვაჭრობას,  ჯერჯერობით მომწოდებლებსა და საცალო მოვაჭრეებს შორის ხანგრძლივმა კონტრაქტებმა საცალო მოვაჭრეები ფასების კატასტროფული ზრდისგან დაიცვა, თუმცა მყიდველები უნდა  ელოდონ მომდევნო ოთხი თვის მანძილზე ფასების ზრდას.

გაერთიანებული სამეფოს საბითუმო მოვაჭრემ და  Artisan Olive Oil Company-ის დირექტორმა იასინ ამორმა  CNN Business-ს უთხრა, რომ იგი მოელის, რომ მისი ზეითუნის ზეთის ნახევარლიტრიან ბოთლზე ფასი 20% - ით გაიზრდება.

ზეითუნის ზეთზე ფასი მსოფლიოს მასშტაბით  იზრდება

ზეითუნის ზეთის მწარმოებლების წარსულშიც უამრავ ქარიშხალს განიცდიდნენ, თუმცა წელს ძლიერ გვალვას, მიწოდების  ჯაჭვის შეფერხება, უკრაინაში  ომი და ენერგიაზე მზარდი ხარჯებიც დაემატა და ამ ყველაფერმა ფასების  უპრეცედენტოდ  ზრდა გამოიწვია.

ჰალკონმა თქვა, რომ ელექტროენერგიის ღირებულება, რომელიც საჭიროა პლანტაციებში  წყლის ამოტუმბვისთვის გაორმაგდა, მიწოდების ჯაჭვის შეფერხების და  უკრაინის ომის გამო კი მისი მინის  ბოთლი 40% -ით გაძვირდა.

ჰალკონი ფიქრობს, რომ ზოგიერთი ხარჯი, როგორიცაა  ტრანსპორტირება და სხვა, ნაკლებად სავარაუდოა რომ ძველ მაჩვენებელს  დაუბრუნდეს, მისივე თქმით ყველაფერი რაც წარმოებას სჭირდება, იქნება ეს ბოთლი, თავსახური, ეტიკეტი, ენერგომატარებლები თუ ნავთობი ყველაფერი გაძვირებულია, თუმცა მისივე  თქმით  კრიზისი  ზრდის  შესაძლებლობას და  გამომდინარე იქიდან რომ  ამ  ყველაფერმა მზესუმზირას და სხვა ზეთის  ფასები გაზარდა, ზეითუნის  ზეთი  უფრო  კონკურენტუნარიანი გახდა.

თაკო კვაჭანტირაძე