ბოლო წლებში თხილზე მოთხოვნა საშუალოდ წელიწადში 8%-ით მცირდება, ხოლო 2019 წელს ამ პროდუქტის გაყიდვებით მიღებული შემოსავალი 12%-ით შემცირდა.
რა გახდა ამის მიზეზი, და რას შეიძლება ეს ნიშნავდეს საქართველოსთვის და აზერბაიჯანისთვის, რომლებიც ყოფილ სსრკ-ში თხილის ყველაზე მსხვილი მწარმოებლები არიან?
თხილის ინდუსტრიას კონცენტრაციის ძალიან მაღალი დონე ახასიათებს - ამ დარგში სულ რამდენიმე ქვეყანა მუშაობს. უპირობო ლიდერი თურქეთია, რომელზეც თხილის წარმოებს 75% მოდის. დანარჩენი 25% აშშ-ზე, იტალიაზე, საქართველოზე, აზერბაიჯანზე, ირანზე, ჩილეზე და რამდენიმე სხვა ქვეყანაზე ნაწილდება.
2020 წელს თურქეთიდან თხილის ექსპორტი 2019 წელთან შედარებით 19%-ით, ხოლო შემოსავალი 11%-ით შემცირდა. ვარდნა პირველ რიგში კლიმატურ პირობებს უკავშირდება - 2020 წელს თურქეთის შავი ზღვის რეგიონებში ძლიერი გვალვა იყო, რომელსაც შემდეგ წყალდიდობა მოჰყვა.
პრობლემას ასევე ფაროსანა წარმოადგენს, რომელმაც საქართველოში თხილის ინდუსტრიას დიდი ზიანი მიაყენა.
მსოფლიოში თხილის ძირითადი მომხმარებელია ევროპის საკონდიტრო ინდუსტრია, რომელზეც გლობალური შესყიდვების 80% მოდის. მსოფლიოში თხილის ყველაზე მსხვილი მომხმარებელია იტალიური Ferrero Group, რომელიც თურქული თხილის მესამედს ყიდულობს, ძირითადად Nutella-ს წარმოებისთვის.
თურქული თხილის 20%-ს Olam Group, რომელიც მსოფლიოში ერთ-ერთი უმსხვილესი თხილის გადამამუშავებელია.
რისკებს შემცირების და დივერსიფიცირების მიზნით, ბოლო 10 წლის მანძილზე მსხვილი კორპორაციები თხილის მიღების სხვა წყაროებს ეძებენ, რამაც ამ დარგის ზრდას საქართველოში, აზერბაიჯანში, სერბეთში, ჩილეში, და სხვა ქვეყნებში ხელი შეუწყო.
მაგალითად, ჩილე 2015 წლამდე თხილის საერთაშორისო ბაზარზე საერთოდ არ მუშაობდა, თუმცა, ამ სეზონში საქართველოს გაუსწრო. აზერბაიჯანიც თხილის ექსპორტის მოცულობით ლიდერთა სამეულში შედის, და მხოლოდ თურქეთს და იტალიას ჩამორჩება.
შესაბამისად, თხილის წარმოებს კონცენტრაცია მნიშვნელოვნად შემცირდა, თანაც, ეს პროცესის დასაწყისია - მრავალ ქვეყანაშ წლების წინ დარგული თხილის ბაღები ეტაპობრივად მოსავლიანობის სტადიაში შედიან.
თუმცა, ინვესტორებმა ისიც უნდა გაითვალისწინონ, რომ წარმოების ზრდის და მოხმარების შემცირების პირობებში (რასაც დღეს ვხედავთ) ფასები შესაძლოა დაეცეს.
მათ ასევე ახალი და სწრაფად ზრდადი ბაზრების შესწავლა მოუწევთ - მაგალითად, ჩინეთის და საემიროების, რომლების ბოლო წლებში თხილის იმპორტი შესამჩნევად გაზარდეს. ასევე მატულობს ექსპორტი ისეთ ქვეყნებში, როგორც მექსიკა, ჰოლანდია, ტუნისი, პოლონეთი, იტალია, რუმინეთი, ბრაზილია, და რუსეთი.
ასევე გასათვალისწინებელია, რომ მსოფლიო ბაზარზე სხვა ტიპის თხილის ექსპორტიც იზრდება - მათ შორის, ტროპიკული, ეგზოტიკური სახეობები.
ტრადიციული თხილის ფასებზე მნიშვნელოვან გავლენას ეს ფაქტორიც ახდენს.
east-fruit.ge
თენგიზ აბლოთია
თხილი
