როცა გეოპოლიტიკურ სათაურებს ვათვალიერებ და ვგრძნობ ნოსტალგიური შესვენების საჭიროებას, ვფიქრობ ელზასზე.

მეორე მსოფლიო ომამდე, რაინის გასწვრივ რეგიონის ისტორია ცუდი პრაქტიკის მაგალითი იყო.  შემდეგ ის გახდა მაგალითი იმისა, რაც შეეძლო ევროპას და შესაძლოა მსოფლიოსაც, მაგრამ  ეს სათაურები მაღვიძებს ფიქრებიდან: გვავიწყდება ჩვენი ელზასური გაკვეთილი და ვბრუნდებით ძველ, ცუდ სამყაროში?

ელზასური გაკვეთილი ეხებოდა საზღვრებს: თქვენ არ შეგიძლიათ მისცეთ მათ უფლება გაყონ ადამიანები და, რა თქმა უნდა, არ შეიძლება ადამიანების მოკვლა მათ შესაცვლელად. სამაგიეროდ, სჯობს საზღვრები სულ უფრო შეუსაბამო, თუნდაც თითქმის უხილავი იყოს, რათა ადამიანებს აღარ აინტერესებდეთ, რომელ მხარეს არიან მოცემულ მომენტში.

გახსოვდეთ, რომ ელზასელებმა, ისევე როგორც ბევრმა სხვა ევროპელმა, თავიანთი წარსულის დიდი ნაწილი კონკურენტ ძალებს შორის გაატარეს. გერმანულ დიალექტზე საუბრისას, ომების შედეგად გახდნენ ფრანგები მე-17 საუკუნეში, გერმანელები მე-19 საუკუნეში და შემდეგ მე-20-ში კიდევ სამჯერ შეცვალეს მხარე. შეგიძლიათ მთელი ცხოვრება იცხოვროთ სტრასბურგში ერთ სახლში და გააგრძელოთ მოქალაქეობის შეცვლა, ასევე დაკრძალოთ თქვენი დაღუპული მამები, ძმები და შვილები.

1950-იან წლებში საფრანგეთმა და გერმანიამ, იტალიისა და ნიდერლანდების აქტიური მხარდაჭერით, საბოლოოდ გადაწყვიტეს ამ სიგიჟის დასრულება. შეთანხმდნენ, რომ აღარასოდეს დაუპირისპირდნენ ერთმანეთს საზღვრების გამო და ამ დინამიკას “მზარდი ინტიმური კავშირი” უწოდეს.

დროთა განმავლობაში, ამას მოჰყვა ისეთი უპირატესობები, როგორიცაა ერთიანი ბაზარი, ევროკავშირი. მან შექმნა სრულიად შეუზღუდავი გადაადგილების ზონა (პასპორტების გარეშე), იქნება ეს ტურიზმი თუ ყოველდღიური გადაადგილება. შვეიცარიაც კი, რომელიც ფორმალურად არ არის ევროკავშირის წევრი, შედის შენგენის ზონაში.

შედეგად, ელზასი ახლა არის აყვავებული ტრანსნაციონალური მეგარეგიონის ცენტრში, რომელიც მოიცავს საფრანგეთს, გერმანიასა და შვეიცარიას. ეს დიდად არ განსხვავდება ნიუ-იორკის, ნიუ-ჯერსის და კონექტიკუტის სამი შტატისგან, უბრალოდ, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციაში უფრო მეტი ოფისია. მულჰაუზის, ფრაიბურგის ან ბაზელის მახლობლად ევროპელები ცხოვრობენ, მუშაობენ და თამაშობენ საერთო სამეროვნულ დედაქალაქში, ზემო რაინის რეგიონში, თითქოს ისინი ერთი და იმავე ქვეყნის ნაწილი იყვნენ, ან საერთოდ არ იყვნენ.

პოსტ-ნაციონალისტური მიდგომით მოხიბლულმა ევროპელებმა მიდგომა გააფართოვეს. ეს ნამდვილად დაეხმარა ჩრდილოეთ ირლანდიის კონფლიქტის დამშვიდებას. სანამ ირლანდია და ბრიტანეთი ევროკავშირის წევრები იყვნენ, როგორც იუნიონისტებმა, ისე რესპუბლიკელებმა, შეიძლება იგრძნონ კავშირი თავიანთ არჩეულ სამშობლოსთან, იმის გათვალისწინებით, რომ არცერთ მათგანს არ ჰქონდა შესამჩნევი საზღვარი.

ელზათის მარშრუტი განსაკუთრებით სასარგებლო აღმოჩნდა მას შემდეგ, რაც ევროკავშირს შეუერთდა რამდენიმე ქვეყანა, რომელიც ადრე რკინის ფარდის უკან იყო. ცენტრალური ევროპა არის ეთნიკური ჯგუფებისა და ეროვნებების ნაზავი, რომელშიც უნგრელები, სლოვაკები, ბულგარელები, რუმინელები და სხვები ცხოვრობენ და ირევიან თავიანთი სახელმწიფოების საზღვრებს მიღმა, მაგრამ გამტარი საზღვრების წყალობით, ეს ყველაფერი დიდ პრობლემებს აღარ წარმოადგენს.

1990-იან წლებში, როდესაც იუგოსლავია დაიშალა და ეთნიკური წმენდისა და ომის ქარ-ცეცხლში გაეხვია, ევროპელებმა ეს ატავისტურ დაბრუნებად მიიჩნიეს. ამერიკული მძიმე ძალის დახმარებით, მათ საბოლოოდ დაამშვიდეს ბალკანეთი და კვლავ შესთავაზეს ელზასური გზა სერბების, ბოსნიელების, მონტენეგროელების, კოსოვოელების და სხვათა პრობლემის გადასაჭრელად. ერთ-ერთმა წამყვანმა ანალიტიკოსმა მას Pax Europeana უწოდა.

ევროკავშირის ნაგულისხმევი შეთანხმება ასეთი იყო: ბალკანელები კარგად ეპყრობით თქვენს ხალხს, არ აქვს მნიშვნელობა, რომელ მხარეს არიან ისინი ამ ახალი საზღვრებით. სანაცვლოდ, ერთ დღეს მიგიღებთ ჩვენს კლუბში ისე, რომ თქვენს საზღვრებს, ისევე როგორც ჩვენსას, აღარ აქვს მნიშვნელობა.

კარგი შედეგებით შექმნილი ოპტიმისტური განწყობით, ევროკავშირი ცდილობდა ელზასური სტილის კიდევ უფრო დიდ ექსპორტს. 2009 წელს მან შესთავაზა ე.წ. აღმოსავლეთის პარტნიორობა ყოფილი საბჭოთა კავშირის ექვს ქვეყანას - ბელარუსს, უკრაინას, მოლდოვას, სომხეთს, აზერბაიჯანს და საქართველოს. მესიჯი ასეთი იყო: ახლა ჩვენი წევრები ვერ გახდებით, რადგან რუსეთი გაღიზიანდება, მაგრამ თუ თქვენ მიიღებთ Pax Europeana-ს, შეგვიძლია გავაუმჯობესოთ ცხოვრება ყველა თქვენგანისთვის.

ახლა შორეულ პერსპქტივად ჩანს ეს ევროპული აზროვნება, უდანაშაულო - ან გულუბრყვილო - ეპოქის რელიქვია. ბოლო წლებში ძველი საზღვრები, კედლები და მავთულები ბრუნდება და ატავიზმის ტემპი თითქოს ჩქარდება.

როდესაც 2015 წელს მილიონზე მეტი ლტოლვილი ჩამოვიდა ევროპაში, ევროკავშირის წევრებმა, როგორიცაა უნგრეთი, ინსტინქტურად დახურეს საზღვრები მავთულხლართებით. ხუთი წლის შემდეგ, როდესაც პანდემია დაიწყო, ევროკავშირის ქვეყნებმა დახურეს სხვა საზღვრები. შენგენი არ გამქრალა, მაგრამ ის კვლავ გაყინულია.

ჩრდილო-დასავლეთით, ბრიტანეთი გამოვიდა ევროკავშირიდან და განაახლა ბრძოლა ირლანდიის საზღვარზე. სამხრეთ-აღმოსავლეთში მებრძოლმა რუსეთმა უკვე გადააბიჯა უკრაინის საზღვრებს და აღმოსავლეთ პარტნიორობის ყველა ქვეყანა რატომღაც დაემშვიდობა Pax Europeana-ს. ბელარუსი ფარული დიქტატურიდან ღია დიქტატურად გადაიქცა, რომელიც ცინიკურად იყენებს საზღვრებს ლტოლვილების მძევლებად ქცევისთვის.

ეთნიკური შუღლისა და სასაზღვრო დავების სპექტრი დაბრუნდა ბალკანეთში, ნაწილობრივ ევროკავშირის არაგულწრფელობით მომავალ წევრობასთან დაკავშირებით იმედგაცრუების გამო. სერბეთი და კოსოვო უკმაყოფილონი არიან და ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი შიშობს, რომ ბოსნიაში მყიფე მშვიდობაც კი შეიძლება დაირღვეს.

ჩემი სიცოცხლის განმავლობაში ევროპას ეგონა, რომ განდევნა ძველი დემონები. ამის ნაცვლად, ის თითქოს თავის საუკეთესო ანგელოზებს განდევნის. გამოსავალი არ მაქვს, უბრალოდ სათაურებს ვკითხულობ და მერე ვფიქრობ: ყოველ შემთხვევაში, ჩვენ ყოველთვის გვექნება ელზასი.

წყარო: Bloomberg, "ბიზნეს ფორმულა"