2021 წლის 6 თვეში ბიუჯეტის დეფიციტმა 7.6%-ს მიაღწია. 2021 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტში ზაფხულში შეტანილი ცვლილებების თანახმად, მთავრობა 154 მლნ ლარით ნაკლებ ახალ ვალს აიღებს. ასაღები ვალის შემცირებამ და ეკონომიკის ზრდის ტემპის შედარებით დაჩქარებამ ბიუჯეტის დეფიციტის მშპ-სთან თანაფარდობის წლიური პროგნოზი 7.7%-დან 6.9%-მდე შეამცირა, თუმცა დეფიციტი მაინც რჩება „ეკონომიკური თავისუფლების შესახებ” კანონით გათვალისწინებულ ზღვარზე (3%) ზემოთ.

ბიუჯეტის დეფიციტის საგანგაშო მაჩვენებელზე და მისი შემცირების გზებზე „კომერსანტთან“ ეკონომისტი ანა გოგოლაძე საუბრობს.

„ეკონომიკური თავისუფლების აქტის მიხედვით ბიუჯეტის დეფიციტი 3%-იან ზღვარს ქვემოთ უნდა იყოს, მაგრამ შარშანდელიდან მოყოლებული, პანდემიური წლის გათვალისწინებით, ბიუჯეტის დეფიციტმა ზღვარს 3-ჯერ გადააჭარბა. დღევანდელი მონაცემებით, 7%-ზე მეტი არის, მაგრამ დაკორექტირებული ბიუჯეტით 6,9%-ზე უნდა ჩამოვიდეს, თუმცა ეს მაჩვენებელიც მაღალია. პანდემიური წლის გათვალისწინებით ეს მოსალოდნელიც იყო, თუმცა ახლა მთავარია რა არის მთავრობის ხედვა და რომელი ხარჯების შეკვეცით ფიქრობს მის შემცირებას. თუ მომავალი წლიდან არ დაიწყო ბიუჯეტის დეფიციტმა საგრძნობი კლება, რაც არასასურველი ხარჯების შემცირებით უნდა მოხდეს, ეს ქვეყნისთვის გრძელვადიან პერიოდში რამოდენიმე მიმართულებით ძალიან საგანგაშო იქნება. პირველ რიგში ეს დაარტყამს ქვეყნის ფინანსურ სანდოობას, რადგან ინვესტორებისთვის დიდად აღარ ვიქნებით მიმზიდველი ქვეყანა, ასევე საკრედიტო რეიტინგზე იქონიებს გავლენას და სასესხო პირობები გაგვიუარესდება ანუ ბევრად ძვირი დაგვიჯდება საგარეო ვალის აღება.

მნიშვნელოვანია ის, რომ მთავრობას იმის ხედვა არ გააჩნია თუ როგორ აპირებს ზღვრულ მაჩვენებელში დეფიციტის დაბრუნებას. ეს უნდა მოხდეს არასასურველი, არაეფექტიანი ხარჯების შემცირებით. მაგალითად წელს საარჩევნო წელია და ისე მოხდა რომ შტატგარეშე თანამშრომლები თუ ადმინისტრაციული ხარჯები ყველა კვლევის თანახმად გაზრდილია, სწორედ ეს ხარჯები უნდა დაიზოგოს“, - აღნიშნავს ანა გოგოლაძე.

„საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოშიც“ მიიჩნევენ, რომ მიუხედავად 2021 წლის ბიუჯეტის კანონში შეტანილი ცვლილებებისა, რომლის მიხედვითაც ბიუჯეტის დეფიციტი მშპ-ის 6.9%-მდე შემცირდა, დეფიციტის მაჩვენებელი მაინც ძალიან მაღალი რჩება და წლის ბოლომდე მთავრობამ არააუცილებელ ხარჯებში ეკონომია უნდა გააკეთოს. მათი თქმით, დეფიციტის შემცირება დადებითად იმოქმედებს მაკროეკონომიკურ სტაბილურობაზე, შეამცირებს ფასების დონესა და ლარის კურსზე უარყოფით ზეწოლას.

ბიუჯეტის მაღალ დეფიციტზე საუბრობენ საერთაშორისო ორგანიზაციებიც. საერთაშორისო სავალუტო ფონდი (სსფ) საქართველოს ეკონომიკის შესახებ მორიგი გამოქვეყნებულ მიმოხილვაში იმ გამოწვევებზე საუბრობს, რომლებიც ქვეყნის ეკონომიკის წინაშე დგას. ანგარიშის მიხედვით, სავალუტო ფონდი რეკორდულად გაზრდილ ბიუჯეტში რისკებს ხედავს და მიიჩნევს, რომ აუცილებელია ხარჯების შემცირება.

„ბიუჯეტს აქვს ძალიან მცირე სივრცე იმისთვის, რათა ხარჯების შემცირება და ფისკალური სივრცის გამოთავისუფლება მოხდეს. საბაზო პროგნოზის მიხედვით, ბიუჯეტის მიმდინარე ხარჯები პრე-პანდემიურ პერიოდზე მაღალი იქნება. ამასთან მთლიან ხარჯებში კაპიტალური ხარჯების წილიც შემცირდება, ხოლო საპენსიო და განათლების ხარჯები კი მშპ-სთან მიმართებით გაიზრდება. ვალის მოცულობა მშპ-სთან მიმართებით მართალია შემცირდება, მაგრამ ის მაინც უფრო მაღალ დონეზე შენარჩუნდება, ვიდრე პანდემიამდელ პერიოდში იყო. ეს ყველაფერი ჯამში ტოვებს უფრო მცირე სივრცეს ბიუჯეტში ხარჯების შემცირებისთვის. ფისკალური რეფორმების გაგრძელებაა საჭირო, რათა ფინანსური თვალსაზრისით ბიუჯეტში უფრო მეტი სივრცე გაჩნდეს, რამაც ქვეყანა მომდევნო შოკების მიმართ უფრო მდგრადი უნდა გახადოს”, - ნათქვამია სავალუტო ფონდის ანგარიშში.

ბიუჯეტის დეფიციტის შემცირების აუცილებლობაზე საუბრობს სარეიტინგო სააგენტოც. 2020 წელს, ბიუჯეტის 9.3-პროცენტიანი დეფიციტის შემდეგ, Fitch-ის პროგნოზით, ბიუჯეტის დეფიციტი 2021 წელს 6.8 პროცენტამდე, 2022 წელს 5.1 პროცენტამდე, ხოლო 2023 წელს 3.3 პროცენტამდე შემცირდება.

თუმცა, ბიუჯეტის მაკროეკონომიკური მაჩვენებლების მიხედვით ფინანსთა სამინისტროს მიერ შედგენილ დოკუმენტებში აღნიშნულია, რომ „ეკონომიკური თავისუფლების შესახებ” კანონით გათვალისწინებულ ზღვარს ბიუჯეტის დეფიციტი მხოლოდ 2023 წელს დაუბრუნდება, მანამდე კი 2022 წელს დეფიციტი 4,4%-მდე ჩამოვა.

ნინო თამაზაშვილი