გაერო საზღვაო ვაჭრობაში გაჩენილ სახიფათო ტენდენციაზე ამახვილებს ყურადღებას. ბოლო 26 წლის განმავლობაში, TOP-20 ოპერატორის წილი ბაზარზე გაორმაგდა, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს ბაზრის ბოროტად გამოყენება. ამის შესახებ ნათქვამია გაეროს ვაჭრობისა და განვითარების კონფერენციის (UNCTAD) 2022 წლის საზღვაო ტრანსპორტის ანგარიშში.

”1996-დან 2022 წლამდე, TOP-20-მა გადამზიდავმა ბაზრის წილი 48%-დან 91%-მდე გაზარდა, ანუ თითქმის გაორმაგდა. და ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში, ოთხმა უმსხვილესმა გადამზიდავმა გაზარდა ბაზრის წილი და აკონტროლებს მსოფლიო სიმძლავრის ნახევარზე მეტს, ”- ნათქვამია დოკუმენტში, რომელიც გამოქვეყნდა ორგანიზაციის ვებგვერდზე.  გაეროს შეფასებით, ეს გამოიწვევს ნაკლებ კონკურენციას, შეზღუდულ მიწოდებას და უფრო მაღალ ტარიფებს გადამზიდავებისთვის მთელს მსოფლიოში.

ვითარება ყველაზე დაძაბულია პატარა კუნძულოვან განვითარებად ქვეყნებში, მათ შორისა: ჰაიტი, კუბა, იამაიკა და პუერტორიკო. ამ ბაზრებზე ხშირად მხოლოდ ერთი მონოპოლისტია.

გაერო ასევე შეშფოთებულია გემების მოცულობით. ბოლო 16 წლის განმავლობაში გემებმა გაზარდეს მათი ზომები ორნახევარჯერ - 9,380-დან 23,992 TEU-მდე.

„ყველა ქვეყანაში ყველაზე დიდი გემის ზომა თითქმის სამჯერ გაიზარდა. გემები უფრო სწრაფად გაიზარდა, ვიდრე ტვირთის მოცულობა მათ შესავსებად“, - ნათქვამია ორგანიზაციის ანგარიშში.

UNCTAD მოუწოდებს კონკურენციის და საპორტო ორგანოებს ერთობლივად შეიმუშაონ ზომები საზღვაო ტრანსპორტის მონოპოლიასთან საბრძოლველად „გაეროს წესებისა და პრინციპების კოდექსი კონკურენციის სფეროში“.

გარდა ამისა, UNCTAD-ის მონაწილეებმა აღნიშნეს, რომ ქვეყნებს სჭირდებათ ფოკუსირება საზღვაო ტრანსპორტის განვითარებაზე, აქტიური ინვესტიციები პორტებისა და კომუნიკაციების მშენებლობაში, რათა გაიზარდოს ეკონომიკის მდგრადობა მომავალში მიწოდების ჯაჭვებში შესაძლო კრიზისების მიმართ.

„ბოლო ორი წლის განმავლობაში მიწოდების ჯაჭვის კრიზისმა აჩვენა, რომ საზღვაო ლოჯისტიკაში მიწოდებასა და მოთხოვნას შორის შეუსაბამობა იწვევს ტვირთების ტარიფების ზრდას, გადატვირთულობას და მიწოდების ჯაჭვებში დიდ შეფერხებებს“, - აცხადებენ ანალიტიკოსები.

დოკუმენტში მოცემულია მტკიცებულებებზე დაფუძნებული მაგალითები. 2021 წელს ტვირთის გადაზიდვის ტარიფები ხუთჯერ გაიზარდა კოროვირუსული პანდემიის წინა დონესთან შედარებით. 2022 წლის დასაწყისში მათ მიაღწიეს ყველა დროის მაქსიმუმს, რამაც გამოიწვია სამომხმარებლო ფასების მკვეთრი ზრდა. ექსპერტების შეფასებით, მიუხედავად იმისა, რომ მიმდინარე წლის შუიდან ტარიფების კლება დაიწყო, ენერგეტიკული კრიზისის ფონზე ისინი კვლავ მაღალია, ნავთობისა და ბუნებრივი აირის ტრანსპორტირებისთვის.