სწრაფი გაუფასურების შემდეგ, ლარი სწრაფად გამყარდა. რუსეთის უკრაინაში შეჭრიდან ორ კვირაში დოლარი 40 თეთრით – 3.00-დან 3.40 ლარამდე გაძვირდა, მომდევნო სამ კვირაში კი 30 თეთრით – 3.10 ლარამდე გამყარდა. ეკონომიკისთვის მაღალ კურსზე მეტად რყევებია სახიფათო, რაშიც სწრაფი გამყარებაც მოიაზრება. მიზეზებთან და მოლოდინებთან დაკავშირებით სასაუბროდ „კომერსანტი“ ფინანსისტ მიხეილ თოქმაზიშვილს დაუკავშირდა.
მიიღე ინფორმაცია უფრო სწრაფად „კომერსანტის“ Telegram-ზე.
მიხეილ თოქმაზიშვილის განმარტებით, ლარი საწყის ეტაპზე პანიკამ, შიშმა და მოლოდინებმა გააუფასურა და როდესაც ამ ეფექტმა გადაიარა, ისევ გამყარდა, თუმცა, არა ომამდელ ნიშნულამდე. მისი თქმით, სიტუაცია გაურკვეველი რჩება და იმის დაზუსტებით თქმა, როგორ აისახება კურსის ცვლილება ეკონომიკაზე, რთულია. მაგრამ, უკვე ცხადია, რომ იმპორტი, მათ შორის სტრატეგიული პროდუქციის, როგორებიცაა საწვავი და მარცვლეული, გაძვირდება, რასაც უარყოფითი მულტიპლიკატორის ეფექტი ექნება.
„კომერსანტთან“ საუბრისას მიხეილ თოქმაზიშვილმა აღნიშნა, რომ თუ ეროვნული ბანკი ინტერვენციას ცოტა ადრე განახორციელებდა (9 მარტს სავალუტო აუქციონზე $50 მლნ გამოიტანა, საიდანაც $39.6 მლნ-ის გაყიდვა შეძლო), შესაძლოა კურსი უფრო დაბალი ყოფილიყო, თუმცა ამის გადაჭრით თქმა შეუძლებელია. რაც შეეხება რეფინანსირების განაკვეთის ზრდას (30 მარტს სებ-ის გადაწყვეტილებით რეფინანსირების განაკვეთი 10.5%-დან 11%-მდე გაიზარდა, რამაც 192 000 პირს სესხი გაუძვირა), თოქმაზიშვილის განმარტებით, ეს ფასების მოსალოდნელი მატების მაუწყებელია.
კითხვაზე, შესაძლებელია თუ არა ინფლაციის გარკვეულ დონეზე შეჩერება ბიუჯეტის ხარჯვითი ნაწილის შემცირებით, ისე რომ არ დაზარალდეს ინფრასტრუქტურული და სოციალური პროექტები, მიხეილ თოქმაზიშვილს დადებითი პასუხი აქვს და გამოსავალს დაბალეფექტიანი ბიუროკრატიის შემცირებაში ხედავს.
რუსეთის უკრაინაში შეჭრიდან ორი კვირის შემდეგ ბარელი ნავთობის ღირებულებამ 14–წელიანი რეკორდი მოხსნა და $130-ს გადააჭარბა, დღეს $112-მდეა შემცირებული, რაც თავის მხრივ 2014 წლის შემდეგ მაინც ყველაზე მაღალი მაჩვენებელია. თუ 2008 წელს კურსი 1.40-ს შეადგენდა, ახლა $3.10-ა, 250-დან 500 ლარამდეა გაზრდილი აქციზის საფასური 1 ტონა (1300 ლიტრი) ბენზინზე, ხოლო დიზელზე 150 ლარიდან 400 ლარამდე. ბრენდირებულ ავტოგასამართ სადგურებზე ბენზინის ფასი 3.90-ს აჭარბებს, დიზელის - 4.20-ს. რადგან საწვავის გაძვირებით პროდუქციის ტრანსპორტირება ძვირდება, მასზე ფასის ზრდა საზოგადოებრივი ტრანსპორტით მოსარგებლის ჯიბეზეც აისახება. თავის მხრივ გაძვირებული დიზელი სოფლის მეურნეობის პროდუქციას, როგორც საქართველოში, ასევე მთელს მსოფლიოში კიდევ უფრო აძვირებს.
საქართველო ხორბლის იმპორტს რუსეთიდან ახორციელებდა, ალტერნატიულ ბაზრად უკრაინა მიიჩნეოდა, ახლა იმპორტიორებს მარცვლეულის შემოტანა ყაზახეთიდან, შეერთებული შტატებიდან ან კანადიდან მოუწევთ. ეს პურის რიგებს აღარ დააყენებს, მაგრამ მასზე ფასს გაზრდის.
2021 წლის დეკემბრიდან მოყოლებული, წლიური ინფლაციის განაკვეთი 13%-ს აჭარბებს, ეროვნული ბანკი მის კლებას მარტიდან მოელოდა, მაგრამ პროცესები საპირისპირო მიმართულებით უკრაინის წინააღმდეგ რუსეთის სამხედრო აგრესიის გამო შეიცვალა.
გიორგი ელიზბარაშვილი
ლარი
