მთავრობა ჰესების სახელმწიფოს მონაწილეობით მშენებლობას გეგმავს, რათა ის მხოლოდ კერძო ინვესტორის არ იყოს — ამის შესახებ პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი ღარიბაშვილმა განაცხადა და იქვე დასძინა, რომ მთავრობა აპირებს ე.წ PPA ანუ გარანტირებული შესყიდვის ხელშეკრულებები დააბრუნოს, რაზეც საერთაშორისო სავალუტო ფონდის რეკომენდაციით უკვე 5 წელია მორატორიუმია გამოცხადებული.

„ენერგეტიკის განვითარება  მთავრობის მთავარი პრიორიტეტია, ამიტომ აქტიურად ვმუშაობთ სავალუტო ფონდთან. 2 თვის წინ დავაანონსე, რომ გვინდა ენერგეტიკის განვითარების ახალი პროგრამა შევთავაზოთ ჩვენს ინვესტორებს. რა თქმა უნდა PPA მექანიზმის დაბრუნებას ვაპირებთ. გენერაცია უნდა უსწრებდეს ეკონომიკურ ზრდას და ჩვენ პირიქით გვაქვს. გვაქვს ორნიშნა ეკონომიკური ზრდა და გენერაცია ვერ ეწევა. ყოველ წელს იზრდება იმპორტირებული ელ. ენერგის წილი, რაც დიდი პრობლემაა. ჩვენ გვაქვს 26 000 მდინარე და ქვეყანას აქვს უზარმაზარი ჰოდრო პოტენციალი. ამას ემატება ქარის და მზის ელექტროსადგურების განვითარება. დღეს 13 ქარის და 31 მზის სადგურის განვითარების თაობაზე მემორანდუმები უკვე გაფორმებულია“, — ამბობს პრემიერი.

თუმცა, რადიკალურად განსხვავებულ პოზიციას აფიქსირებს საქართველოს მთავრობა საერთაშორისო სავალუტო ფონდთან გააფორმებულ მემორანდუმში, რომელიც ქვეყნისთვის $280 მილიონიანი დახმარების გაწევას ითვალისწინებს. დოკუმენტის მიხედვით, მსხვილ ენერგეტიკულ პროექტებში სახელმწიფოს არათუ თანამონაწილეობაზეა საუბარი, არამედ პირიქით, მათი ფისკალური რისკების შემცირებაზეა ხაზგასმა. გარდა ამისა, მემორანდუმის მიხედვით, მთავრობა გეგმავს შეიმუშავოს განახლებადი ენერგიის გენერაციის ობიექტების მხარდამჭერი სქემა, რომელიც ფისკალურ რისკებს ზღუდავს და სანამ ახალი სქემა ამოქმედდება, თავს შეიკავებს ახალი PPA-ების და განახლებადი ენერგიის პროექტების მხარდაჭერის სხვა ფორმებისგან. მთავრობა ასევე პირობას დებს, რომ შეეცდება გააუქმოს წარსულში გაცემული PPA ხელშეკრულებები, რაც იმ პროექტებს შეეხება, რომლებიც არ მუშაობენ.

ენერგეტიკოსი გია არაბიძე „კომერსანტთან“ მთავრობის ორ ურთიერთგამომრიცხავ განაცხადს აფასებს და ამბობს, რომ მთავრობა არა ძველის დაბრუნებაზე, არამედ ახალ PPA ხელშეკრულებაზე საუბრობს, რომელზეც ეკონომიკის სამინისტრო უკვე აქტიურად მუშაობს.

„ის PPA-ები რა სახითაც ადრე იყო აღარ დაბრუნდება, რადგან ფორმა არ ვარგოდა, მართალია დაინტერესება ინვესტორების მხრიდან დიდი იყო, თუმცა ბევრი ხარვეზის გამო სავალუტო ფონდმა მორატორიუმი დაგვიწესა. 

რაც შეეხება მთავრობის განცხადებას და მემორანდუმში არსებულ ინფორმაციას, აქ საუბარი არის სწორედ იმ ახალ PPA ხელშეკრულებებზე, რომელზეც დღეს ეკონომიკის სამინისტრო მუშაობს. ეს იდეა, მას შემდეგ გაჩნდა რაც ინვესტიციები ამ მიმართულებით შემცირდა, ამიტომ მთავრობამ გადაწყვიტა შეექმნა დოკუმენტი რომელიც მათ წაახალისებს. ის გაუქმდება და დაახლოებით შემოდგომისთვის, წესით, ახალი დოკუმენტი უნდა იყოს მზად, თუმცა დეტალები ჩემთვის ამ ეტაპზე უცნობია. ერთადრთი ვიცი, რომ ის რაც დღეს საქართველოშია ანუ შეღავათები, წახალისებები და ა.შ. არასაკმარისია და არც იმ ფორმით გადმოტანაა ჩვენთვის მისაღები, რაც მაგალითად გერმანიაშია, ამის თავი ჩვენს ქვეყანას ნამდვილად არ აქვს. შესაბამისად, უნდა მოიძებნოს და ეძებენ იმ ვარიანტს რაც არ იქნება ძველის მსგავსი, თუმცა იქნება იმაზე უკეთესი რაც ახლაა, დაველოდოთ“, — აღნიშნა გია არაბიძემ.

2017 წლიდან სახელმწიფოს ენერგეტიკული პროექტების ინვესტორებთან გარანტირებული შესყიდვების მემორანდუმების გაფორმება შეზღუდული აქვს. აღნიშნული ხელშეკრულებებით, რომელთაც PPA ტარიფები ეწოდება, მთავრობა ინვესტორს პროექტის განხორციელების ფინანსურ რისკებს უზღვევდა და იძლეოდა გარანტიას, რომ ჰესის აშენების შემდეგ წინასწარ დადგენილ ტარიფად შეეძინა ელექტროენერგია. მას შემდეგ რაც IMF-მა მსგავს კონტრაქტებში სერიოზული ფინანსური რისკები დაინახა, მთავრობას ასეთი მემორანდუმების გაფორმების რეკომენდაცია არ მისცა. 2017 წელს გამოცხადებული მორატორიუმის დროს მხოლოდ ორი გამონაკლისი დაიშვა, ეს იყო ხორომხეთი ჰესის პროექტი და ნამახვანის კასკადის პროექტი.

ნინო თამაზაშვილი