COVID-19-ის პანდემიის გამო შექმნილი ეკონომიკური შოკების დასაძლევად, მსოფლიოს ბევრ ქვეყანაში, მთავრობებმა ანტიკრიზისული გეგმები წარადგინეს. მათი უმრავლესობა მონეტარული პოლიტიკის შერბილებას, ბიზნესის დახმარებას და  საგადასახადო შეღავათების დაწესებას გულისხმობს.

საქართველოს მთავრობის მიერ წარდგენილი ეკონომიკური სტიმულირების პაკეტის მიხედვით, ტურისტულ სექტორს გადასახადებს გადაუვადებენ და საბანკო ვალდებულებების თანადაფინანსებას მოახდენენ. იმ ბიზნესს კი, რომელსაც სესხის გადახდის პრობლემა შეექმნება, ბანკები, სესხის რესტრუქტურიზაციას ინდივიდუალურად გაუკეთებენ. გარდა ამისა, ქონების და საშემოსავლო გადასახადები 1 ნოემბრამდე გადაუვადდათ იმ კომპანიებს, რომლებიც  ტურიზმთან დაკავშირებულ საქმიანობებს ახორციელებენ. მთავრობა ასევე გააორმაგებს დღგ-ს დაბრუნებებს და კომპანიებს 1,200 მლნ ლარს დაუბრუნებს. ახალი სახელმწიფო პროგრამით, 4-დან 50 ნომრამდე სიდიდის სასტუმროები მთელი საქართველოს მასშტაბით  საბანკო სესხის 6 თვის პროცენტის თანადაფინანსებას მიიღებენ. სტიმულირების პაკეტის მიხედვით, სახელმწიფოს მხრიდან ეკონომიკის დამატებითი სტიმულირებისთვის გაიზრდება ქვეყანაში კაპიტალური პროექტების მხარდაჭერა.

განხვავებულად უპირისპირდებიან კორონავირუსის მიერ გამოწვეულ ეკონომიკურ შოკებს მსოფლიოს წამყვანი ეკონომიკები. აშშ-ის მონეტარული პოლიტიკის განაკვეთი 0.5 პროცენტული პუნქტამდე შემცირდა, მაშინ როდესაც საქართველოში ეს მაჩვენებელი 9%-ს უტოლდება. გარდა ამისა, აშშ-მა მონეტარული პოლიტიკა შეარბილა და საფინანსო ბაზარს დამატებით 700 მლრდ დოლარის რესურსს მიაწვდის. ფედერალური მთავრობა კი შტატებსა და ოლქებს კორონავირუსის წინააღმდეგ ბრძოლისთვის სპეციალური დაფინანსების სახით 50 მლრდ დოლარს გამოუყოფს.

ჰონგ-კონგში ერთჯერად 1200 დოლარის ფულად დახმარებას ყველა სრულწლოვანი და მუდმივი მაცხოვრებელი მიიღებს. გარდა ამისა, მოქალაქეებისა და ბიზნესებისთვის განსაკუთრებული საგადასახადო შეღავათები დაწესდა, ხოლო პენსიონერები დამატებით ერთი თვის სახელმწიფო დახმარებას მიიღებენ.

რუსეთის მთავრობამ შექმნა ფონდი, რომელიც ხელს შეუწყობს ბიზნესს, რეგიონებს, სახელმწიფო საკუთრებაში არსებულ კომპანიებს და საზოგადოებას. გეგმა ითვალისწინებს საკარანტინო ადამიანების შემოსავლის ანაზღაურებას დამსაქმებელთა ან შვებულების ხარჯზე. ბიზნესს საგადასახადო შეღავათები დაუწესდათ, ხოლო რეგიონები, რომლებიც შეასრულებენ ეკონომიკური განვითარების გეგმას,  საბიუჯეტო სესხს მიიღებენ.

დიდი ბრიტანეთის ცენტრალურმა ბანკმა მონეტარული სტიმულირების პაკეტი წარადგინა, რომლის მიხედვითაც, მონეტარული პოლიტიკის განაკვეთი 0.5%-მდე, ხოლო ბანკებისთვის ბუფერი 0%-მდე შემცირდა, რაც მიზნად დაკრედიტების სტიმულირებას ისახავს. ქვეყნის მთავრობამ 37 მლრდ დოლარის პროგრამა წარადგინა, რომელიც მოიცავს: საგადასახადო შეღავათებს, ფულად გრანტებს ბიზნესებისთვის, სახელმწიფო სუბსიდიას ბიზნესებისთვის დასაქმებულთა ხელფასების დასაფარად და ა.შ.

ეკონომიკის ექსპერტი ირაკლი ყიფიანი „კომერსანტთან“ საუბრისას აღნიშნავს, რომ არა მარტო განვითარებული, არამედ უმეტესი განვითარებადი ქვეყნებისგან განსხვავებით, საქართველოს მთავრობის მიერ წარმოდგენილი ანტიკრიზისული გეგმა უფრო მეტად პოპულისტურია და კონკრეტულ მნიშვნელოვან დეტალებს არ მოიცავს.

„მთავრობის ანტიკრიზისული გეგმა უფრო მეტად პოპულისტურია, მაგალითად, დენის ვაუჩერების ნაწილი, რომლითაც ეხმარებიან იმ ადამიანებსაც რომლებსაც ეს არ სჭირდებათ და ვერ ეხმარები იმათ, ვისაც ძალიან სჭირდება, მაგალითად, მრავალსულიან ოჯახებს. სწორედ ასეთი არაფუნდამენტური ინიციატივები საფუძველს მოკლებულია და  იმის საშიშროებას აჩენს, რომ ეკონომიკური ხედვა მთავრობას არ გააჩნია. გარდა ამისა, მთავრობა ამბობს, რომ დაეხმარებიან იმათ, ვინც სამუშაო დაკარგა, ეს მაშინ როდესაც ქვეყანაში ერთი მილიონი თვითდასაქმებულია და მონაცემთა ბაზები იმის შესახებ თუ ვინ დაკარგა სამუშაო ადგილი - არ არსებობს, ამ შემთხვევაშიც ჩანს, რომ სწორი მიმართულებით არ მიდიან. ყველაზე მარტივი არის, დაეხმარონ იმ იდამიანებს, მაგალითად ვისაც 40 000 ლარზე ნაკლები აქვთ შემოსავალი, ამ შემთხვევაში ალბათობა იმისა, რომ კონკრეტული ჯგუფი გამოგრჩეს - არ იარსებებს.

ბიზნესისთვის კი მნიშვნელოვანია საშემოსავლო გადასახადის გაუქმება, რადგან ეს არის ის რაც კომპანიას თანამშრომლის შენახვას უძვირებს. ასეთი ტიპის მსუყე ინიციატივები უნდა ისმოდეს, მთავრობისგან კი გაურკვეველი ინიციატივები გაჟღერდა, რაც არ არის შეკრული. უფრო მეტად უნდა ვიყოთ ფოკუსირებული თუ რა არის ჩვენი ქვეყნის უპირატესობები და რა შეიძლება იყოს პოსტკრიზისული პერიოდიდან არათუ გადარჩენის, არამედ ჩქარი განვითარების შესაძლებლობა. პოსტკრიზისულ გეგმაში ხელისუფლებამ გაცილებით უფრო მსუყე დოკუმენტი უნდა შემოგვთავაზოს, ანტიკრიზისული გეგმა კი უნდა იყოს კონკრეტული ხედვა, დაფუძნებული ჯერ იმაზე, მათი პროგნოზით თუ რამდენი ხანი არის ეს კრიზისი საქართველოში აქტუალური და შემდეგ უკვე ამ პატარა ამოცანების ამოხსნა დაიწყონ. მართალია განვითარებული ქვეყნების მსგავსი ფინანსები ჩვენ არ გვაქვს, მაგრამ მათგან ძირითადი მიდგომების გადმოღება და ჩვენ რეალობასთან მორგება შეგვიძლია“, - განაცხადა ირაკლი ყიფიანმა.

ნინო თამაზაშვილი