პუტინის ომი უკრაინაში თითქმის სამი თვეა გრძელდება, რაც იმას ნიშნავს, რომ უკრაინას სამხედრო დახმარებასთან ერთად, მალე უზარმაზარი ეკონომიკური მხარდაჭერაც დასჭირდება. რუსული ძალების წინააღმდეგ ხანგრძლივ ომს დიდი ხარჯები აქვს – აგრესორი სამხედრო ბაზების, ინფრასტრუქტურისა და ეკონომიკური პროფილის ობიექტების დაბომბვასა და უკრაინის შავი ზღვის პორტების ბლოკირებას განაგრძობს.
ომის მიერ მიყენებული ზარალი
ცეცხლის შეწყვეტის გარეშე, მოსალოდნელია, რომ უკრაინის ეკონომიკური აქტივობა წელს 40%-ზე მეტად შემცირდება. კიევის ეკონომიკის სკოლის შეფასებით, 10 მაისის მდგომარეობით, ქვეყნის ინფრასტრუქტურას $94 მილიარდის ზარალი მიადგა. ამ ზარალის ერთი მესამედი საცხოვრებელ შენობებსა და გზებს მოიცავს, $10 მილიარდის ზიანი სამრეწველო ობიექტების განადგურებაზე მოდის, $15 მილიარდი კი – რკინიგზაზე, საავადმყოფოებზე, ხიდებსა და სკოლებზე.
ახლა უკრაინისთვის ერთ-ერთი ძირითადი პრიორიტეტი სწორედ საბიუჯეტო მხარდაჭერაა. აპრილში ომმა დეფიციტი $3,8 მილიარდამდე გაზარდა. უკრაინის მთავრობის ოფიციალური პირების შეფასებით, ქვეყნის ბიუჯეტში თებერვლის ომის შემდეგ შემოსავლები მკვეთრად შემცირებულია. შედეგად, ქვეყანას ყოველთვიურად დამატებით $5 მილიარდი ესაჭიროება ძირითადი საჭიროებების დასაფარად და ჯარისკაცების ხელფასების გადასახდელად.
გადაჭრა სჭირდება ლოგისტიკურ პრობლემებსაც, მაგალითად, მარცვლეულის ექსპორტის საკითხს, რომელსაც გადამწყვეტი როლი აქვს უკრაინის ეკონომიკისა და გლობალური სასურსათო უსაფრთხოებისთვის. შავი ზღვის გავლით პროდუქციის ტრანსპორტირება შეუძლებელია. აქ რუსეთს ოდესის პორტი ბლოკირებული აქვს, მარიუპოლის დაკავების შემდეგ კი ბლოკადაში მოაქცია სხვა პორტებიც. მარცვლეულის სახმელეთო და სარკინიგზო გზით გატანა ბალტიისა და ევროპის სხვა პორტებში წარმოუდგენელ ძალისხმევას მოითხოვს. ვითარებას ართულებს უკრაინის განსხვავებული სარკინიგზო ლიანდაგი და სატვირთო მანქანების დეფიციტი. თავის მხრივ, ევროკავშირმა პირობა დადო, რომ შექმნის სოლიდარობის ხაზებს (Solidarity lanes), რათა უკრაინამ შეძლოს მარცვლეულის ექსპორტი და საჭირო საქონლის იმპორტი – ჰუმანიტარული დახმარების, სასუქებისა და ცხოველთა საკვების ტრანსპორტირება.
საერთაშორისო დახმარება
არსებული გამოწვევების გათვალისწინებით, დასავლეთი ფინანსურ მხარდაჭერას ცდილობს. საერთაშორისო სავალუტო ფონდმა (IMF) მარტის დასაწყისში უკრაინისთვის $1,4 მილიარდის სასწრაფო სესხი დაამტკიცა, მსოფლიო ბანკმა კი – $723 მილიონის ფინანსური პაკეტი გრანტებისა და სესხების სახით. ევროკომისიამ ქვეყანას დამატებითი $9,5 მილიარდის სესხი და ომის შემდგომი რეკონსტრუქციისთვის პლატფორმის – უკრაინის აღსადგენად შექმნა შესთავაზა. G-7 ქვეყნების ფინანსთა მინისტრები უკრაინის ეკონომიკას $20 მილიარდის მხარდაჭერას დაჰპირდნენ, ხოლო აშშ-ის სენატმა $40 მილიარდის სამხედრო და ჰუმანიტარული დახმარების პაკეტი მიიღო, საიდანაც ეკონომიკური ნაწილისთვის $7,5 მილიარდია გათვალისწინებული.
დასაქმება და შრომის ბაზარი
აღსანიშნავია, რომ ომის პირველი კვირების შოკის შემდეგ ეკონომიკური აქტივობა შედარებით მშვიდ რეგიონებში ზომიერად გააქტიურდა. უკრაინულმა საწარმოებმა განაახლეს მუშაობა, მაგრამ ბევრი მათგანი ომამდელი სიმძლავრის გამოყენების დონეს მნიშვნელოვნად ჩამორჩება.
ომის დაწყების შემდეგ საწარმოების 32%-მა მუშაობა შეწყვიტა. ასეთი საწარმოების რაოდენობა ახლა 17%-მდეა, თუმცა, მომუშავე საწარმოების 60% ორჯერ დაბალი სიმძლავრით მუშაობს.
მარტში მკვეთრი ვარდნის შემდეგ შრომის ბაზრის აქტივობა თანდათან იზრდება. თუმცა, სამუშაოს მაძიებელთა რაოდენობის ზრდა აღემატება ვაკანსიების რიცხვს. მიწოდების ეს დისბალანსი ხელფასების შემცირებაში გამოიხატა.
მიუხედავად იმისა, რომ გაჩერებული საწარმოების რაოდენობა იკლებს, აპრილის ბოლოს საწარმოთა მნიშვნელოვანი ნაწილი (54%) იძულებული იყო, შეემცირებინა პერსონალი და საშუალოდ, 34%-ით უფრო დაბალი ხელფასი შეეთავაზებინა, ვიდრე ომამდე იყო.
გაცვლითი კურსი
ამ დროისთვის ერთი დოლარის ღირებულება 29 გრივნაა. აღსანიშნავია, რომ ომამდე ერთი დოლარის ყიდვა 26 გრივნად იყო შესაძლებელი, თუმცა, საომარი მდგომარეობის დროს უკრაინის ეროვნულმა ბანკმა (NBU) ფასებისა და ფინანსური სტაბილურობის შესანარჩუნებლად გარკვეული ნაბიჯები გადადგა და მცურავი გაცვლითი კურსის სანაცვლოდ ფიქსირებული გაცვლითი კურსი შემოიტანა. მიზანი ინფლაციური მოლოდინების კონტროლია. ამასთან, NBU-მ დააწესა ადმინისტრაციული შეზღუდვები, მათ შორის სავალუტო ტრანზაქციებსა და კაპიტალის მოძრაობაზე.
უკრაინელი ეკონომისტები ომის შედეგად ქვეყნის მთლიან ზარალს $560-600 მილიარდად აფასებენ. მსოფლიო ბანკის პროგნოზით, უკრაინის ეკონომიკა წელს 45%-ით შემცირდება.
წყარო: businessfeed.ge
რუსეთ-უკრაინის ომი
