რადიო „კომერსანტის“ გადაცემაში „ადვოკატის საათი მარიკა არევაძესთან ერთად“ საქართველოს გაერთიანებული პროფესიული კავშირების იურისტმა თამარ სურმავამ შრომის კანონმდებლობაში ქალთა უფლებების კუთხით შესულ ცვლილებებზე ისაუბრა.
მისი განმარტებით, სამუშაო ადგილებზე ქალთა მიმართ არასწორი მოპყრობის პრეცედენტები ხშირია. ოფიციალურ სტატისტიკაზე დაყრდნობით, საქართველოში ერთსა და იმავე პოზიციაზე ქალებსა და მამაკაცებს შორის სახელფასო სხვაობა მამაკაცთა სასარგებლოდ ძალიან მაღალია.
„ეს რამდენიმე გარემოებით არის განპირობებული, პირველი გარემოება არის ის, რომ მენეჯერულ პოზიციებზე ძირითადად მამაკაცები არიან დასაქმებულები და მეორე გარემოება არის, ის რომ ერთსა და იმავე პოზიციებზე შესაძლებელია, რომ ქალს მამაკაცთან შედარებით დაბალი ხელფასი ჰქონდეს. ამასთან დაკავშირებით, ხშირად გვაქვს მომართვიანობა, გვაქვს კონკრეტული შემთხვევები, რაც უთანასწორობის პერიოდში ქალ დასაქმებულებს ძალიან მძიმე პირობებში აყენებს.“ - აღნიშნა თამარ სურმავამ.
იურისტის განცხადებით, ახალ შრომის კოდექსში რამდენიმე ისეთი პუნქტი შევიდა, რომელიც დასაქმებულ ქალთა მდგომარეობას გააუმჯობესებს.
მისივე განმარტებით, შრომის კოდექსში თანაბარი შრომისთვის თანაბარი ანაზღაურების პრინციპი გაიწერა და პირდაპირ მიეთითა, რომ ქალსა და მამაკაცს თანაბარი შრომისთვის თანაბარი ანაზღაურება უნდა მიეცეს, სხვაგვარი მოპყრობა იქნება არათანასწორი, დისკრიმინაციული და ასეთი ფაქტის შემთხვევაში ნებისმიერი ორგანო შესაბამის რეაგირებას განახორციელებს.
„ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ დისკრიმინაციულ მიდგომასთან და დისკრიმინაციის აკრძალვასთან მიმართებით გარკვეული რეგულაციები დაზუსტდა და გაფართოვდა. კერძოდ, გაიწერა დისკრიმინაციის პირდაპირი და არაპირდაპირი სახეები, ასევე გაჩნდა სექსუალური შევიწროვების შინაარსობრივი მოცემულობა. სექსუალური შევიწროვება და შევიწროვება პრაქტიკაში ძალიან ხშირად გვხვდებოდა, თუმცა არსებულ შრომის კანონმდებლობაში რეგულაციები არ იყო გაწერილი.“ - აღნიშნა თამარ სურმავამ.
თამარ სურმავას განმარტებით, ახალი შრომის კოდექსით დარედაქტირდა ე.წ. დეკრეტული შვებულება და აღნიშნულის გამოყენების უფლებამოსილება მამებსაც მიეცათ.
„დღეის მდგომარეობით, გაიწერა, რომ დეკრეტის შემთხვევაში ქალს ანაზღაურებადი შვებულება 126 დღის ვადით ეკუთვნის, გარდა ამისა არსებობს ბავშვის მოვლისთვის ცალკე შვებულება, საიდანაც მამაკაცს აქვს უფლება, რომ 57 დღე ანაზღაურებადი შვებულება გამოიყენოს, თუმცა ანაზღაურებასთან მიმართებით საჯარო სექტორში დასაქმებულ ქალებსა და კერძო სექტორში დასაქმებულ ქალებს შორის განსხვავებული მიდგომაა.
სამწუხაროდ ეს რეგულაცია საერთაშორისო სტანდარტთან და შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის შესაბამის კონვენციასთან შესაბამისობაში არ მოვიდა. აღნიშნული სტანდარტი მიუთითებს, რომ კერძო სექტორში დასაქმებული ქალები ისეთივე სიკეთით უნდა სარგებლობდნენ, როგორც საჯარო სექტორში.
კერძო სექტორში სახელმწიფო იხდის ანაზღაურებას არაუმეტეს 1000 ლარისა, დამსაქმებელს დამატებითი ვალდებულება არ აქვს, რომ ე.წ. დეკრეტულ შვებულებაში ყოფნის პერიოდში დასაქმებულს აუნაზღაუროს დეკრეტული თანხა. ამიტომ ქალები ხშირად იძულებულები ხდებიან, რომ ძალიან მალე დატოვონ ბავშვი და მათი ჯანმრთელობის მდგომარეობის მიუხედავად, სამსახურს დაუბრუნდნენ.“ - აღნიშნა თამარ სურმავამ.
რაც შეეხება დეკრეტის პერიოდში სოციალურ პაკეტებთან დაკავშირებულ ცვლილებებს, თამარ სურმავას განმარტებით ახალი კოდექსის თანახმად მანამ სანამ დასაქმებული დეკრეტული შვებულებით ისარგებლებს, იმ შემთხვევაში თუ მას ორსულობის დროს სამედიცინო შემოწმება სამუშაო საათების პერიოდში დასჭირდება, მას მას უფლება აქვს რომ ამისთვის სამუშაო საათები გამოიყენოს, ისე რომ გაცდენილი საათების გამო ხელფასიდან თანხა არ ჩამოეჭრას.
ახალი შრომის კოდექსის თანახმად, დეკრეტიდან დაბრუნებულ ქალს უფლება აქვს რომ სამუშაოს იმ პირობებით დაუბრუნდეს რა პირობებითაც დეკრეტში გასვლამდე მუშაობდა, ხოლო თუ დეკრეტულ შვებულებაში ყოფნის პერიოდში მის მსგავს პოზიციაზე დასაქმებულ სხვა თანამშრომლებს გაეზარდათ ხელფასი,კომპანია ვალდებულია რომ მასაც გაუზარდოს ანაზღაურება.
იმ შემთხვევაში თუ დეკრეტიდან დაბრუნებულ ქალს ხელშეკრულების ვადა ამოეწურა, მიუხედავად იმისა, რომ დამსაქმებელს დეკრეტის დროს თანამშრომლის გაშვების უფლება არ აქვს,ეს გარემოება დამსაქმებელს უტოვებს უფლებას, რომ ქალს შრომითი ხელშეკრულება აღარ გაუგრძელოს.
თუმცა თუ მაგალითისათვის დასტურდება ის მდგომარეობა, რომ კადრი დეკრეტულ შვებულებამდე ძალიან კარგად მუშაობდა და მას რაიმე პესუხისმგებლობითი სანქცია არ ჰქონია დაკისრებული და ეს გათავისუფლება რეალურად მხოლოდ მის დეკრეტში ყოფნას უკავშირდება. ამ შემთხვევაში კოდექსში არსებობს მექანიზმი იმისა, რომ დასაქმებულმა საკუთარი უფლებების დაცვა მოითხოვოს. ამ შემთხვევაში წამოიწევს დისკრიმინაციის საკითხი და ეს გადამწყვეტი იქნება ხელშეკრულების გაგრძელება-არ გაგრძელებასთან მიმართებით. - აღნიშნა თამარ სურმავამ.
ცვლილება ასევე შეეხო პროფესიული ზრდის ხელშეწყობის საკითხსაც, როდესაც ქალი დეკრეტული შვებულებიდან დაბრუნდება, მას აქვს უფლება დამსაქმებელს მიმართოს და პროფესიული გადამზადება მოსთხოვოს. დამსაქმებელიც ვალდებულია, რომ მას მისცეს ეს შესაძლებლობა. ხოლო იმ შემთხვევში თუ დასაქმებულის პროფესიული გადამზადება ხდება დამსაქმებლის სურვილით, მაშინ გადამზადების პერიოდში დახარჯული დრო დასაქმებულს სამუშაო დროდ ეთვლება და დამსაქმებელი ვალდებულია, რომ ეს საათებიც სამუშაო საათების მსგავსად აანაზღაუროს.
თაკო კვაჭანტირაძე
ქალების უფლებები
