ლაშა გაბუნიას სტატიაში, რომელიც at.ge-ზე გამოქვეყნდა ქართული ჯაზის მცირე ისტორიაა მოთხრობილი.



საქართველოში ჯაზმა საკმაოდ საინტერესო გზა განვლო. ერთ დროს აკრძალულიც კი იყო, რაზეც ქვემოთ მოგახსენებთ. თუმცა, ქართველების დიდ ნაწილს შინაგანად ყოველთვის მოსწონდა და მოსწონს თავისუფლების ეს მუსიკა, რომელიც ყველა საზღვარს შლის სხვადასხვა ხალხის კულტურებს შორის. უფრო მეტიც, იგი ყოველ ეთნიკურ კულტურას ითავისებს და ორგანულს ხდის. ასე გაჩნდა თუნდაც ჩვენი მეზობლების – აზერბაიჯანელების მიერ შექმნილი ჟანრი ჯაზში, რომელსაც მუღამი ეწოდა. სსრკ-ის დროს ქართველი მაყურებელი საკმაოდ კარგად იყო ჩახედული ჯაზის წვრილმანებში.

მოკლედ, ჯაზის ისტორიის საწყისად საქართველოში შეგვიძლია მივიჩნიოთ 1930-იანი წლები, როდესაც პირველი ორკესტრები გამოჩნდა და მიუხედავად სტილისტიკისა, თითქმის ყველა მათგანს ჯაზს უკავშირებდნენ. ვახტანგ ჯალიაშვილის წიგნში „ინსტრუმენტული ჯაზი“ მოთხრობილია, რომ მე-2 მსოფლიო ომამდე ანსამბლების დიდ უმეტესობას, რომლებიც სახელწოდებებში ჯაზს მოიხსენიებდნენ, ხშირად არავითარი კავშირი არ ჰქონდა ამ ჟანრთან. იქ უფრო მეტად ესტრადის ელემენტები ჭარბობდა, რომელშიც ინტენსიურად ინერგებოდა ეროვნული ინტონაცია და საკრავები.

თუმცა 1930-იანი წლების მიწურულს უკვე კარგად იგრძნობოდა სხვადასხვა ორკესტრში ჯაზის ელემენტები, რომელიც სსრკ-ში ძალიან პოპულარული გახდა. და მაინც, ყველაზე მეტად ჯაზ-გავლენა ჰქონდა უფროსი ჯანო ბაგრატიონის ორკესტრს  1940-იან წლებში. ამავე ანსამბლმა 1946 წელს შეასრულა ლეგენდარული ჯაზ-თემა „ყვავილების ქვეყანა“.

40-იანი წლების ბოლოს და 50-იანების დასაწყისში ჯაზის ქართველ მოყვარულთა შორის პოპულარობით სარგებლობდა აგრეთვე თბილისის სამედიცინო ინსტიტუტის საესტრადო ორკესტრი (ხელმძღვანელი შოთა არაყიშვილი). აუცილებლად უნდა ვახსენოთ ვალერიან ძაგნიძისა და შალვა ჩხიკვაძის დუეტი, რომელიც საკუთარი გიტარის აკომპანიმენტით მღეროდნენ და მათ მიერ შესრულებულ სიმღერებში, რომლებიც დღემდე პოპულარულია, აშკარად იგრძნობოდა ჯაზის ელემენტები.

ეს დუეტი 1938 წლიდან არსებობდა. დიდი პოპულარობის გამო, ისინი ორ ფილმში გადაიღეს და ამღერეს. მათ შემოქმედებაში ჯაზური რიტმი და სინკოპირება კარგად ჩანს და არანჟირება შიგადაშიგ ლეგენდარული ჯაზ-გიტარისტის, ჯანგო რაინჰარდტისას ჩამოჰგავს.

მე-2 მსოფლიო ომის მიწურულს ყოფილ მოკავშირეებს – აშშ-სა და სსრკ-ს შორის დაძაბულობამ პიკს მიაღწია. მიზეზი ამერიკელების მიერ ატომური ბომბის გამოგონება გახდა. სწორედ ამ ფონზე სტალინმა აკრძალა ჯაზი – მისი ნებისმიერი ელემენტის გამოყენებაც კი. იგი ამბობდა: „ვინც დღეს ჯაზს უკრავს, ხვალ სამშობლოს გაყიდის“. ეს აკრძალვა სტალინის გარდაცვალებამდე მოქმედებდა. მისი სიკვდილის შემდეგ კი ჯაზი და ჯაზური ელემენტები მაშინდელ თანამედროვე მუსიკაში თანდათან დაბრუნდა.


სრულად იხილეთ at.ge