უკრაინის ტერიტორიაზე ომის გამო საქართველოში ბევრი უკრაინელი მოდის საცხოვრებლად, მათ შორის მოქმედი მეწარმეებიც, ბიზნესის გასავითარებლად ჩნდება სასაწყობე შენობების საჭიროებაც.  როგორ მოვიძიოთ საკითხის საუკეთესო გადაწყვეტილება, ამასთან დაკავშირებით Mind-ზე სტატიას საინვესტიციო მენეჯერი ცისნამი ვასაძე აქვეყნებს, რომლის თარგმანსაც „კომერსანტი“ გთავაზობთ.

როგორც სტატიაშია ნათქვამი, საუკეთესო ვარიანტს წარმოადგენს მუშაობა ერთ-ერთ თავისუფალ ინდუსტრიულ ზონაში, რომელიც საგადასახადო პრეფერენციებს იძლევა.

ლოგისტიკის თვალსაზრისით, ფოთის თავისუფალი ინდუსტრიული ზონა (თიზ) (FIZ Poty) იდეალურია შემდგომი ექსპორტისთვის. ეს ქალაქი დასავლეთ საქართველოში, სამეგრელო-ზემო სვანეთის რეგიონში, შავ ზღვაზე მდებარეობს. ფოთი არის ლოჯისტიკური ცენტრი, რომლის მეშვეობითაც ხდება ტვირთების ტრანზიტი ცენტრალური აზიის ქვეყნებიდან, კასპიის რეგიონიდან, ჩინეთიდან ევროპასა და დსთ-ში და პირიქით. ეს ამარტივებს საერთაშორისო ბაზრებზე წვდომას და ამცირებს ლოჯისტიკის ხარჯებს.

ფოთი ასევე არის უდიდესი პორტი საქართველოში, პირდაპირი სარკინიგზო და საავტომობილო კავშირებით სხვა ქვეყნებთან. პირდაპირი წვდომა საერთაშორისო მაგისტრალებზე - E60 და E70 და სარკინიგზო ხაზებზე (ფოთი - ბაქო). თბილისის აეროპორტამდე - 345 კმ (დაახლოებით 6 საათი მანქანით), ბათუმში - 83 კმ (დაახლოებით ორი საათი), ქუთაისში - 80 კმ (დაახლოებით საათ ნახევარი).  პირდაპირი კავშირია ქუთაისისა და ბათუმის აეროპორტებთან. ამჟამად შენდება გზატკეცილი და გვირაბი, რომელიც ქუთაისიდან ფოთამდე მისვლას 45 წუთში გახდის შესაძლებელს. პროექტის დასრულება 2023 წლის ბოლომდე იგეგმება.

ფოთის თავისუფალი ზონის ძირითადი მახასიათებლები

FIZ Poty დაარსდა 2008 წელს RAK Investment Authority (RAKIA) მიერ. სრულფასოვანი საქმიანობა 2010 წელს დაიწყო. 2017 წლის შემოდგომაზე China Energy Company Limited-მა 10 მილიონ დოლარად იყიდა 75%-იანი წილი და ზონის განვითარებაში 150 მილიონი დოლარის ინვესტიციის პირობა დადო, 15% რაკია საქართველოს დარჩა, კიდევ 10% საქართველოს მთავრობას ეკუთვნის.

თიზ-ის ფართობი 300 ჰექტარია, საიდანაც 250 ჰექტარი იჯარით აღებული ტერიტორიაა, დანარჩენი დაკავშირებული ინფრასტრუქტურაა. მიწის ნაკვეთები ფართობით 1000 კვ. მ, საწყობები 241-დან 608 კვ.მ.  ელექტროენერგიით, ხანძარსაწინააღმდეგო სისტემით და იატაკის დატვირთვით 5 ტონამდე. ასევე ოფისები 44-დან 100 კვადრატულ მეტრამდე.

კომპანიებს გარკვეული საფასურის სანაცვლოდ ეძლევათ იურიდიული მისამართი ფოსტისა და ამანათების მიღებისთვის, ასევე მდივნისა და თარჯიმნის მომსახურება. ტერიტორია დაცულია. არის ორი საბაჟო პუნქტი, ყოველდღიურად, 24 საათის განმავლობაში მომუშავე, სადაც საბაჟო შემოწმება ტარდება მაქსიმუმ 30 წუთში და აკმაყოფილებს საერთაშორისო მოთხოვნებს.

თიზ-ში რეგისტრირებულია ასზე მეტი კომპანია ისეთი ქვეყნებიდან, როგორიცაა აზერბაიჯანი (მთლიანი რაოდენობის მეოთხედი), უკრაინა, სომხეთი, თურქეთი, ინდოეთი, არაბეთის გაერთიანებული საემიროები და ა.შ.

ტერიტორიაზე არის მძიმე, ქიმიური, გადამამუშავებელი მრეწველობის საწარმოები. ეს არიან კომპანიები, რომლებიც დაკავებულები არიან აღჭურვილობების აწყობით, სამშენებლო მასალების წარმოებით, პროდუქციის შეფუთვის მომსახურებით, არის ალკოჰოლის მწარმოებელი მსხვილი ქარხნის წარმომადგენლობა, იწარმოება მაღალი ხარისხის გადასახური მასალები, საპოხი მასალების წარმოება, არომატიზატორების დაფასოება.

FIZ Poty-ის ტერიტორია აგრძელებს განვითარებას. თავისუფალი ინდუსტრიული ზონის მენეჯმენტის განცხადებით, ერთ-ერთი უმსხვილესი აზერბაიჯანული კომპანია თიზ-ში ბიზნესის რამდენიმე მიმართულების განვითარებას გეგმავს. მათ შორისაა სასაწყობე მეურნეობა და საპოხი მასალების მწარმოებელი ქარხნის მშენებლობა. იგეგმება კიდევ ერთი პროექტის განხორციელება ტექსტილის სექტორში - საწარმო 6500 კვადრატულ მეტრ ფართობზე. ასევე იგეგმება სპილენძის და სხვა ფერადი ლითონების გადასამუშავებელი ტერმინალის შექმნა.

სხვა რა ვარიანტები არსებობს?

FIZ Poty-ში დღეს არსებული საწყობები და მზა ფართები არ არის საკმარისი მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად.

ამ კუთხით, არსებობს  მიწის ნაკვეთის გამოყენების ვარიანტი საკუთარი სასაწყობე ფართების, საწყობი-მაცივრების ასაშენებლად, რომელიც შემდეგ ბიზნესს იჯარით გადაეცემა. ფაქტობრივად, იდეა არის ინდუსტრიული პარკის ნულიდან მოწყობა, რომელიც ამჟამად საქართველოში არაა.

ფოთის თავისუფალი ზონის უპირატესობები

• საქმიანობა ნებისმიერი ფორმით;
• თიზ-ის ფარგლებში საექსპორტო ოპერაციები და ვაჭრობა არ ექვემდებარება დღგ-ს;
• არ ვრცელდება ქონების გადასახადი;
• ექსპორტის შემოსავალი არ ექვემდებარება კორპორატიულ საშემოსავლო გადასახადს;
• საწარმო-დამსაქმებლები არ არიან დასაქმებულთა საგადასახადო აგენტები, ისინი თავად ავსებენ და წარადგენენ საგადასახადო დეკლარაციას ხელფასებზე, ასევე იხდიან გადასახადებს;
• გარკვეული სახის საქმიანობის ლიცენზირების გამარტივებული პროცედურა
• ანგარიშსწორებები ნებისმიერ ვალუტაში (როგორც თიზ-ის ფარგლებში, ასევე თიზის საწარმოსა და საქართველოს საწარმოს შორის);
• დღგ - 0%;
• კორპორატიული საშემოსავლო გადასახადი - 0%;
• საშემოსავლო გადასახადი ფიზიკური პირებისთვის - 20% (მაგრამ საგადასახადო ვალდებულება ეკისრება დასაქმებულს);
• საქართველოდან იმპორტის გადასახადი - 4%;
• სხვა ქვეყნებიდან იმპორტის გადასახადი - 0%;
• საექსპორტო გადასახადი საქართველოში - 4%;
• საექსპორტო გადასახადი სხვა ქვეყნებში - 0%;
• ქონების გადასახადი - 0%;
• გადასახადი დივიდენდებზე – 0%.
• არ არსებობს შეზღუდვები ბიზნესის კეთებაზე, გარდა უკანონო საქმიანობისა;
• კომპანიის რეგისტრაციის სიჩქარე - 1-2 სამუშაო დღე, საკუთრების ფორმის მიუხედავად;
• არ არის შრომის ხარჯები - არ არის აუცილებელი მუშების დაქირავება;
• ელექტროენერგიის და მიწის ქირის დაბალი ღირებულება;
• ორი საბაჟო გამშვები პუნქტის არსებობა, რომელიც მუშაობს 24 საათის განმავლობაში და ყოველდღე;
• თავისუფალი სავაჭრო ზონა ევროკავშირთან, დსთ-ს ქვეყნებთან, თურქეთთან, უკრაინასთან, ისლანდიასთან, ნორვეგიასთან, ლიხტენშტაინთან;
• შეღავათების ხელმისაწვდომობა ვაჭრობაში აშშ-სთან, იაპონიასთან, კანადასთან;
• სერტიფიკატის დამზადებულია საქართველოში გაცემის შესაძლებლობა;
• ყველაზე დიდი ფართობი ტერიტორიის მიხედვით.

თიზ ფოთის ტერიტორიაზე საქმიანობის წარმოების ძირითადი ხარჯები

• მიწის ქირა – 7-12$  1 კვ.მ-ზე  წელიწადში;
• საოფისე ფართის დაქირავება - 130$ კვადრატულ მეტრზე თვეში;
• მშენებლობის ნებართვის ღირებულება - პროექტის სავარაუდო ღირებულებიდან 1-4%;
• ლიცენზიის ღირებულება: სპეციალური ვაჭრობა ერთი ტიპის პროდუქტზე ან მომსახურებაზე - 5000$, ზოგადი ვაჭრობა რამდენიმე სახეობის საქონელზე ან მომსახურებაზე 10000$;
• ლიცენზიის ღირებულება დამზადებულია საქართველოში - $5000;
• ლიცენზიის ზომა დამოკიდებულია გადასახადებისგან თავისუფალ ზონაზე, საქმიანობის სახეობასა და აქციონერთა ტიპსა და რაოდენობაზე:
• კონსალტინგური - $2000-დან, სერვისული - $3700-დან, საწარმოო - $5000-დან, სპეციალური სავაჭრო (1 ტიპის პროდუქტი) - $4700-დან, გენერალური ვაჭრობა - შეუზღუდავი რაოდენობის პროდუქცია - $8200-დან;
• კორპორატიული ანგარიშის გახსნისა და საბუთების აპოსტილირების ხარჯები, კომპანიის შემდგომი გაფართოება საქართველოს თიზ-ში ეღირება 2000 ევროდან (დაბეგვრისგან თავისუფალი ზონის მიხედვით);
• საქართველოს საპენსიო ფონდში შენატანების გადახდა. დამსაქმებლისა და დასაქმებულის მხრიდან საპენსიო ფონდში ხელფასიდან 2%-იანი შენატანი საქართველოს რეზიდენტების დასაქმების შემთხვევაში;
• ელექტროენერგიის გადახდა. (ელექტროენერგიის ერთჯერადი კომერციული ტარიფი - 0.3196 ლარი, ხოლო ტარიფი შენარჩუნებულია ნებისმიერ სიმძლავრეზე.განსხვავება საწყისი კავშირის ღირებულებაში).

რა ბიუჯეტზე უნდა გათვალო

დღეს თიზ-ის ტერიტორიაზე ბიზნესის დასაწყებად საჭიროა მინიმუმ $16000, მაგრამ ეს ყველაფერი დამოკიდებულია იურიდიული პირის საქმიანობის დაგეგმილ სახეზე, ასევე ბიზნესის ეფექტური წარმართვისთვის აუცილებელ ინფრასტრუქტურაზე.

მნიშვნელოვანია გვესმოდეს, რომ საქართველო არ შემოიფარგლება მხოლოდ მოქმედი „თავისუფალი ზონების“ შექმნით. ასე რომ, არსებობს შესაძლებლობა შექმნათ ცალკე  თავისუფალი სავაჭრო ზონა, თუმცა, ეს უფრო ძვირი პროექტია. მისი შექმნა შესაძლებელია არაუმეტეს 10 ჰექტარ ფართობზე. თიზ-ის შესაქმნელად ტარდება შესაბამისი ტენდერი, რის შედეგადაც მისთვის განკუთვნილი მიწის ნაკვეთი ინვესტორს გადაეცემა იჯარით არანაკლებ 49 წლის ვადით.

წინასწარი შეფასებით, სრულფასოვანი ლოგისტიკური კომპლექსი 50 000 კვადრატული მეტრის ფართობით საერთო ჯამში დაახლოებით 30 მილიონი დოლარი დაჯდება, რაც 8-10 წელიწადში ანაზღაურდება. 100 000 „კვადრატის“ მშენებლობა 60 მილიონ დოლარად არის შეფასებული.

ცხადია, მომავალში გაიზრდება ინტერესი საქართველოს ლოგისტიკური შესაძლებლობების მიმართ. ამის დადებითი სიგნალები უკვე დღეს არის. მაგალითად, ახალი საზღვაო ნავსადგურის გაშვება იმავე ფოთში, რომელიც წარმოადგენს Pace Group-სა და აშშ-ს საერთაშორისო განვითარების საფინანსო კორპორაციის (DFC) ერთობლივ საწარმოს. პეისი ამ მასიურ პროექტს 2020 წლიდან ახორციელებს. 93 მილიონი დოლარის ინვესტიციაა დაფიქსირებული და DFC-მა ჯამში 50 მილიონი დოლარი გამოყო, რა თქმა უნდა, ყველას არ შეუძლია ამხელა ინვესტიცია. მაგრამ არსებობს რწმენა, რომ მცირე მასშტაბის პროექტები ასევე წარმატებული იქნება საქართველოში.