ნოემბერი ფილტვის კიბოს ცნობადობის ამაღლების თვეა. „ნიუ ჰოსპიტალსის“ თორაკალური ქირურგიული სამსახურის ხელმძღვანელი, ონკოლოგი და მედიცინის დოქტორი, დავით გიორგაძე 12 და 19 ნოემბერს უფასო კონსულტაციებს გამართავს.

რა არის ფილტვის კიბო, ვინ არიან რისკ ჯგუფში და ვინ შეიძლება დაავადდეს ამ დაავადებით - ამ საკითხებზე „კომერსანტი“ დავით გიორგაძეს ესაუბრა.

რა არის ფილტვის კიბო?

დავით გიორგაძე, „ნიუ ჰოსპიტალსის“ თორაკალური ქირურგიული სამსახურის ხელმძღვანელი, ონკოლოგი და მედიცინის დოქტორი: ფილტვის კიბო ავთვისებიანი სიმსივნის სახეობაა, რომლის განვითარება ფილტვების ეპითელურ ქსოვილში იწყება. მსოფლიოში ფილტვის კიბოს სიკვდილის გამომწვევ მიზეზებში წამყვანი ადგილი უჭირავს. ის შეიძლება იყოს პირველადი - უშუალოდ ფილტვში წარმოიქმნას, ან შეიძლება იყოს სხვა ორგანოში წარმოქმნილი კიბოს მეტასტაზი. ფილტვის კიბოს ორი ძირითადი ტიპი გვხვდება: არაწვრილუჯრედოვანი და წვრილუჯრედოვანი. ფილტვის არაწვრილუჯრედოვანი კარცინომა, რომელიც შემთხვევათა 80-85%-ში გვხვდება, შედარებით ნელი ზრდით ხასიათდება, თუმცა ხშირად დიაგნოზის დადგენისას არამარტო გულმკერდის ღრუს მოიცავს. მეორე ტიპის კიბოს, წვრილუჯრედოვან კარცინომას, რომელიც დაახლოებით 15%-ში გვხვდება, აგრესიული, სწრაფი გავრცელება ახასიათებს და მეტასტაზებს მრავალ ორგანოში იძლევა.

ფილტვის კიბოს ადრეულ სტადიაზე სიმპტომების გამოვლენა არ ახასიათებს. ჩივილები და სიმპტომები უპირატესად მაშინ ვლინდება, როცა დაავადება შორსაა წასული. დაავადების სიმპტომები შესაძლოა იყოს მუდმივი ხველა, სისხლიანი ხველა (მცირე რაოდენობით სისხლის შემცველობითაც), სუნთქვის უკმარისობა, ხმის ტემბრის შეცვლა, ტკივილი გულმკერდში, უმადობა, წონაში კლება, ძვლების ტკივილი, თავის ტკივილი. თუმცა, აღნიშნული სიმპტომები საკმაოდ გვიან ვლინდება.

ვინ არიან რისკ-ჯგუფში, ვინ შეიძლება დაავადდეს ამ დაავადებით?

რისკ ჯგუფში უპირატესად მწეველები არიან, რადგან შემთხვევათა დაახლოებით 85% თამბაქოს მოხმარებითა და პასიური მწეველობითაა გამოწვეული. რამდენი წელი და რა რაოდენობით მოიხმარს ადამიანი თამბაქოს ფილტვის კიბოს განვითარების რისკთან პირდაპირ კავშირშია. წინა წლებში, პროცენტულად მეტი შემთხვევები იყო მამაკაცებში, თუმცა, ბოლო წლებში, მას ქალების მაჩვენებელი თითქმის გაუთანაბრდა.

შესაძლებელია თუ არა ფილტვის კიბოს დიაგნოსტირება სიმპტომების გამოვლენამდე?

ფილტვის კიბოს ადრეული დიაგნოსტიკა შესაძლებელია და მნიშვნელოვანია იმისათვის, რომ მკურნალობა შედეგიანი იყოს. ამისთვის ფილტვის კიბოს სკრინინგი ტარდება. დაბალდოზიანი კომპიუტერული ტომოგრაფია კიბოს ადრეულ გამოვლენაში გვეხმარება. მაღალი რისკის ქვეშ არიან: 45 წლიდან 74 წლამდე პაციენტები, რომელთაც მწეველობის 20 წელზე მეტი ხნის გამოცდილება აქვთ; გარდა ამისა, პირები, რომლებიც წარსულში, წლების განმავლობაში, აქტიურად მოიხმარდნენ თამბაქოს და თუნდაც 15 წელია თავი დაანებეს; ასევე ადამიანები, რომელთაც ფილტვის დაბალი ფუნქცია ან ისეთი ქრონიკული დაავადება აქვთ, როგორიცაა ფილტვების ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადება; ასევე შესაძლოა ფილტვის კიბოს რისკჯგუფში იყვნენ ადამიანები, რომელთაც ოჯახურ ანამნეზში ფილტვის კიბოს შემთხვევები აქვთ.

რა არის ფილტვის კიბოს გამომწვევი მიზეზი აქვს?

პირველ რიგში, რა თქმა უნდა, აღსანიშნავია სიგარეტის მოწევა, რომელიც გამომწვევი მიზეზების 80-90%-ს მოიცავს. სიგარეტი დაახლოებით 700 ქიმიურ ნივთიერებას შეიცავს, რომელთა უმრავლესობა ტოქსიკურია და მათგან 70-ი ადამიანებსა და ცხოველებში დადასტურებულად კიბოს იწვევს. დაავადებულთა 15%-ს პასიური მწეველები წარმოადგენენ. სხვა გამომწვევი ფაქტორებია - გარემოს დაბინძურება და პროფესიული საქმიანობიდან გამომდინარე ტოქსიკური ქიმიური ნივთიერებების - აზბესტის, დარიშხანის, სილიციუმის, ქრომის შესუნთქვა, რადიაციული გამოსხივება და წარსულში ჩატარებული სხივური თერაპია.

როგორ ხდება ფილტვის კიბოს დიაგნოსტირება?

ფილტვის კიბოს დასადგენად პირველ ეტაპზე გულმკერდის რენტგენოგრაფია ტარდება. თუმცა, ის არ იძლევა საშუალებას, რომ მცირე ზომის წარმონაქმნი გამოვლინდეს. ამიტომ, რისკფაქტორების და ანამნეზის გათვალისწინებით კომპიუტერული ტომოგრაფია კეთდება, რომლის საშუალებით შესაძლებელია გამოვავლინოთ მცირე ზომის წარმონაქმნები და გადიდებული ლიმფური კვანძები.

შემდგომი ეტაპია სიმსივნის მორფოლოგიური კვლევა. სიმსივნის ლოკალიზაციის გათვალისწინებით ხდება ბრონქოსკოპიის ჩატარება, სასუნთქი გზების გამავლობის შეფასება, ნახველის ციტოლოგიური შესწავლა და საეჭვო უბნიდან ქსოვილის აღება. სიმსივნის პერიფერიული მდებარეობის შემთხვევაში, კომპიუტერული ტომოგრაფიის კონტროლით კანგავლით ნემსით ბიოფსია ტარდება. თუ საეჭვო უბნიდან შესასწავლი მასალის აღება ამ მეთოდებით შეუძლებელია, ქირურგიული ჩარევა ხდება, თორაკოსკოპია ან ღია წესით ოპერაციული მიდგომა.

ფილტვის კიბოს მკურნალობის რა შესაძლებლობები არსებობს?

მასალის მორფოლოგიური შესწავლის, დიაგნოზის დაზუსტების და მეტასტაზური დაზიანების შეფასების შემდეგ მკურნალობის დაგეგმვა ხდება, რაც შესაძლოა ოპერაციულ მკურნალობას, ქიმიოთერაპიას, სხივურ თერაპიას, იმუნოთერაპიას მოიცავდეს. სავარაუდო პროგნოზის განსაზღვრა შემდგომ ხდება.

შესაძლებელია თუ არა ფილტვის კიბოს პრევენცია?

ფილტვის კიბოს პრევენცია გულისხმობს სიგარეტის მოწევის შეწყვეტას, ასევე სხვა შესაძლო გამომწვევი ფაქტორებისთვის თავის არიდებას. მნიშვნელოვანია მწეველმა ადამიანებმა გაითვალისწინონ, რომ მათ ფილტვის კიბოს განვითარების მაღალი რისკი გააჩნიათ. 45 წლიდან სასურველია ფილტვის კიბოს დაბალდოზიანი სკრინინგი ჩაიტარონ, რათა დაავადების არსებობის შემთხვევაში დროულად მოხდეს მისი გამოვლენა და მკურნალობა.