აუდიტის სამსახურმა ავტოსატრანსპორტო საშუალებების პერიოდული ტექნიკური ინსპექტირების პროცესზე სახელმწიფო კონტროლის აუდიტის ანგარიში გამოაქვეყნა, სადაც მაკონტროლებელმა უწყებამ რამდენიმე ხარვეზი აღმოაჩინა.

2018-2020 წლების მონაცემებით, საქართველოში ტრანსპორტის სექტორი იწვევს ჰაერის დაბინძურებას სხვადასხვა მავნე ნივთიერებით, მათ შორის, ნახშირბადის მონოქსიდით (CO) – 54,53%, აზოტის ოქსიდებით (Nox) – 42,13%, აქროლადი ორგანული ნაერთებით (აონ) − 30,30%, მყარი ნაწილაკებით (PM) -5,53%, ამიაკით (NH) − 1,87%, გოგირდის ოქსიდებით (SOx) −1,57%. გარემოზე ასევე უარყოფით გავლენას ახდენს ძველი ავტომობილები და ტრანსპორტის რაოდენობის ყოველწლიური ზრდა. სტატისტიკური ინფორმაციით, 2020 წელს, წინა წელთან შედარებით, ქვეყანაში რეგისტრირებული მანქანების რაოდენობა 5%-ით გაიზარდა და შეადგინა 1,445,932 ერთეული. მათ შორის, 10 წლამდე ასაკისაა  − 13, 26%, 10-დან 20 წლამდე ასაკის − 31,63%, ხოლო ყველაზე მეტი,  55,10%  − 20 და მეტი წლის მოძველებული ავტომობილია. 

ავტოსატრანსპორტო საშუალებების ტექნიკური გამართულობა ასევე მნიშვნელოვანი ფაქტორია მათი უსაფრთხო ექსპლუატაციისთვის, უბედური შემთხვევებისა და ზიანის შემცირების თვალსაზრისით. ავტოსატრანსპორტო საშუალებების პერიოდულ ტექნიკურ ინსპექტირებას ახორციელებენ კერძო კომპანიები, რომლებსაც ეს უფლება მინიჭებული აქვთ აკრედიტაციის ცენტრის მიერ. ტრანსპორტის სფეროს უსაფრთხოებასა და გარემოზე უარყოფითი ზემოქმედების მინიმიზაციასთან დაკავშირებით საქართველოს ვალდებულებები ასევე განსაზღვრულია ასოცირების შესახებ საერთაშორისო შეთანხმებით.

აღსანიშნავია, რომ 2019-2020 წლებში ინსპექტირება წარმატებით გაიარა სატრანსპორტო საშუალებების, შესაბამისად, 53%-მა და 38%-მა, რასაც აუდიტორთა  შეფასებით, გააჩნია გაუმჯობესების პოტენციალი, თუმცა ტექინსპექტირების ცენტრების საქმიანობაში არსებული გამოწვევები ქმნის გარკვეულ რისკებს და საჭიროებს გაუმჯობესებას.

რეგლამენტის მიხედვით, ინსპექტირების ცენტრები უნდა დაკომპლექტდეს კვალიფიციური სპეციალისტებით, თუმცა აკრედიტაციის ცენტრს არ აქვს სრულყოფილი ინფორმაცია ყველა დასაქმებული ინსპექტორის შესახებ. გამოვლინდნენ ისეთი ინსპექტორები, რომელთა კვალიფიკაცია აკრედიტაციის ცენტრის მიერ არ იყო შეფასებული.

ინსპექტირების  ცენტრები ვალდებული არიან, ყველა დანადგარ-მოწყობილობა გამოიყენონ მხოლოდ მათი გამართულობის შემთხვევაში. თუმცა აკრედიტაციის ცენტრის მიერ 2020 წლის ყოველწლიური შეფასებისას დაფიქსირდა შემთხვევა, როცა ინსპექტირების პროცესი მიმდინარეობდა ძირითადი გამზომი საშუალების − სამუხრუჭე სტენდის გაუმართაობის პირობებში.

რეგლამენტი ასევე ავალდებულებს ინსპექტირების ცენტრებს, უწყვეტ რეჟიმში მოახდინონ ვიდეოგადაღება, ხოლო ტექნიკის მწყობრიდან გამოსვლის შემთხვევაში, ხარვეზის აღმოფხვრამდე შეაჩერონ ინსპექტირების პროცესი, თუმცა გამოვლინდა შემთხვევები, როცა ინსპექტირების პროცესი არ შეჩერებულა ვიდეოკამერების გაუმართაობის შემთხვევაშიც კი.  

აუდიტის სამსახური მიუთითებს, რომ ტექნიკური რეგლამენტით გათვალისწინებული მოთხოვნების მიუხედავად, ინსპექტირების ცენტრების მიერ სრულყოფილად არ ხორციელდებოდა დანადგარების და აღჭურვილობის დადგენილ ვადებში დაკალიბრება, მათი გამართული ფუნქციონირება, ვიდეომეთვალყურეობის სისტემების უწყვეტ რეჟიმში ფუნქციონირება, ინფორმაციულ სისტემებში ასახული ინფორმაციის უტყუარობა და სისრულე.  

დანადგარების, ვიდეომეთვალყურეობისა და ინფორმაციული სისტემებისთვის დადგენილი მოთხოვნების დარღვევის და მასთან დაკავშირებული ინფორმაციის მიუწოდებლობის პრევენციის მიზნით, აუდიტის სამსახურმა გასცა რეკომენდაცია − აკრედიტაციის ცენტრმა იმსჯელოს პასუხისმგებლობის შესაფერისი მექანიზმების აუცილებლობაზე და საჭიროებისამებრ უზრუნველყოს რეგლამენტში შესაბამისი ცვლილების ინიციირება.

კიდევ ერთი საკითხი, რომელიც გააუმჯობესებდა ტექდათვალიერების პროცესს, დაკავშირებულია ერთიან ელექტრონულ მონაცემთა ბაზასთან, რომელიც უნდა დანერგილიყო 2021 წლის მარტიდან. ერთიანი ელექტრონული ბაზა, როგორც აუდიტის სამსახური მიუთითებს, უზრუნველყოფდა ინსპექტირებასთან დაკავშირებული ისეთი მონაცემების თავმოყრას, როგორებიცაა: ინსპექტირებული სატრანსპორტო საშუალებების საიდენტიფიკაციო მონაცემები, კატეგორიები, თითოეული ტესტირების შედეგები, დახარვეზებული ელემენტები და ხარვეზის მიზეზები, ტესტირების თარიღი, მომავალი სავალდებულო ინსპექტირების თარიღი და სხვ.

გარდა ამისა, ერთიან ბაზებთან ინსპექტირების ცენტრების წვდომა მნიშვნელოვნად შეუწყობდა ხელს ისეთი რისკების პრევენციას, როგორიცაა, არაერთგვაროვანი ინსპექტირება, ანუ შემთხვევები, როცა ერთ ცენტრში დახარვეზებული სატრანსპორტო საშუალება წარმატებით გადის ინსპექტირებას სხვა ცენტრებში.