შემოსავლების სამსახურმა ვირტუალური ზონის პირის სტატუსის მქონე კომპანიებთან დაკავშირებით მორიგი მეთოდური მითითება გამოსცა. თუმცა ამის პარალელურად ამ სექტორისთვის გამოწვევები მაინც რჩება და ჯერჯერობით გაურკვეველია, როგორი იქნება საქმიანობა იმ ოპერატორებისთვის, რომელთა მიმართაც უკვე გამოყენებული იქნა სანქციები.

რას გულისხმობს ახალი  მეთოდური მითითება და რა იცვლება ამ სტატუსის მქონე კომპანიებისთვის, რა მექანიზმები რჩებათ მათ იმისათვის, რომ ახალი მეთოდური მითითებების შემდეგ, რომელიც თითქმის აბათილებს წინა არსებულ პრაქტიკას, გააგრძელონ ბაზარზე საქმიანობა და როგორ გადაწყდება მათ მიმართ უკვე დაკისრებული ჯარიმების საკითხი —  ამ თემაზე კომერსანტის ეთერში გრანთ თორნთონ საქართველოს საგადასახადო მიმართულების მენეჯერმა ნათია ჩაგანავამ ისაუბრა.

გრანთ თორნთონ საქართველოს საგადასახადო მიმართულების მენეჯერი ნათია ჩაგანავა: 2021 წელს „ვირტუალური ზონის სტატუსის მქონე იურიდიული პირების“ უმეტესობა შემოწმდა და კომპანიების უდიდეს ნაწილთან, თითქმის 99%-თან, მიმართებაში საგადასახადო ორგანომ კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენა ამ სტატუსის მქონე სუბიექტებისათვის დადგენილი შეღავათების მათ მიერ სწორად გამოყენების საკითხი. აღნიშნულის შედეგად ამ კომპანიებს გაუუქმდათ საგადასახადო შეღავათები, იმ მოტივით, რომ მათი საქმიანობა არ შეესაბამებოდა ვირტუალური ზონის პირის ძირითად პირობებს, რამაც გამოიწვია მოგების გადასახადში დამატებითი სანქციების დარიცხვა. გადასახადი დარიცხული იყო საკმაოდ დიდი ოდენობით, რის გამოც ასეთი კომპანიების უმრავლესობა დავის პროცესში ჩაერთო და ეს დავა დღემდე მიმდინარეობს.

შემოსავლების სამსახურმა თავისი პირველადი პოზიციის შემდეგ ჯამში სამი მეთოდური მითითება გამოსცა. მეორე მეთოდური მითითების შედეგად, რომელიც 2022 წლის მარტში გამოიცა, განისაზღვრა გარკვეული კრიტერიუმები. აღნიშნულმა საგრძნობლად შეცვალა შემოსავლების სამსახურის პირველადი პოზიცია და შეამცირა დარიცხვები. ამის შემდეგ დადგა ის ფაქტი, რომ კიდევ გამოიცა მესამე მითითება, რომელიც იანვარში ამოქმედდა, რამაც შესაძლოა ის თანხები კიდევ უფრო შეამციროს

რა განისაზღვრა  ვირტუალური ზონის პირის სტატუსის მქონე კომპანიებისთვის შემოსავლების სამსახურის მიერ გამოცემული მეთოდური მითითებით?

მეორე მეთოდური მითითებით განიმარტა შემდეგი გარემოება: არსებობს ვირტუალური ზონის სტატუსის მქონე იურიდიული პირები, რომელთაც ჰყავთ ერთპიროვნული მმართველი ფიზიკური პირი. ეს პირი არის ამ კომპანიის დამფუძნებელიც, დირექტორიც და შესაბამისი კვალიფიკაციის მქონე პროგრამისტი, რომელსაც შეუძლია თავად შექმნას საინფორმაციო ტექნოლოგიის პროდუქტი და ეს ფიზიკური პირი კომპანიიდან შემოსავალს მხოლოდ დივიდენდის სახით იღებს. მეორე მეთოდური მითითების შესაბამისად ჩაითვალა, რომ განაწილებული მოგების გარკვეული ნაწილი არის ამ ფიზიკური პირის მიერ მიღებული არა დივიდენდი არამედ შრომითი ანაზღაურება, რაც იბეგრება 20%-ით 5%-ის ნაცვლად. ამ შემთხვევაში დარჩენილი თანხის დივიდენდის სახით განაწილებისას მოგების გადასახადისაგან გათავისუფლება კითხვის ნიშნის ქვეშ აღარ დადგა. ამ ცვლილებიდან გამომდინარე შემცირდა ამ მეთოდური მითითების გამოცემამდე ჩატარებული შემოწმებებისას დარიცხული სოლიდური თანხები და განხორციელდა გადაანგარიშებები.

მესამე მეთოდური მითითება იგივე ფაქტობრივი გარემოებების შემთხვევაში კი ამბობს, რომ თუ დამფუძნებელი შესაბამისი კვალიფიკაციის კადრია, დივიდენდის ნაწილის ხელფასად გადაკვალიფიცირება აღარ მოხდება, თუმცა ამისათვის განისაზღვრა აუცილებელი პირობა, რომ დამფუძნებელი საქართველოს რეზიდენტი პირი უნდა იყოს. თუ იგი საქართველოს რეზიდენტი არაა, კომპანიის საქმიანობის ადგილად საქართველო არ ჩაითვლება და მოგების გადასახადის შეღავათი ვერ იმოქმედებს.

ისეთ კომპანიებს, რომელთა დამფუძნებელი იყო საქართველოს რეზიდენტი და შესაბამისი კვალიფიკაციის - პროგრამისტი, მეორე მეთოდური მითითების თანახმად  გადასახადი გადაუანგარიშეს და შეუმცირეს. მესამე მითითებით კი აღმოჩნდა, რომ თავიდანვე, საწყისშივე არ უნდა ყოფილიყო მათ მიმართ რაიმე სანქციები დაწესებული. ასევე მესამე მეთოდურ მითითებაში განიმარტა ისიც, თუ რას გულისხმობს კანონმდებელი საინფორმაციო ტექნოლოგიების პროდუქტად. ასეთი განმარტება არც საგადასახადო კოდექსში, არც სხვა მომიჯნავე ნორმებში არ გვხვდება, თუმცა ამოიკითხეს ერთ-ერთ კანონში, რომ საინფორმაციო პროდუქტად ითვლება კოდის შედეგად დაწერილი გარკვეული პროდუქტი. ასევე განმარტეს ისიც, რომ შესაძლებელია ერთჯერადად დაიწეროს რაღაც პროდუქტი პროგრამისტის მიერ, მოხდეს მისი რეალიზაცია, ფუნქციონირებისათვის დასჭრდეს დამატებითი სერვისები. ამ შემთხვევაში ეს თანმხლები სერვისიც ჩაითვალა საინფორმაციო ტექნოლოგიების პროდუქტად და გათავისუფლდა გადასახადისგან.

რა შეცვალა იმ კომპანიებისათვის ამ მეთოდური მითითების გამოცვლამ ვის მიმართაც  საგადასახადო ორგანომ უკვე განახორციელა დამატებით ვალდებულებების განსაზღვრა? 

იმ კომპანიებთან დაკავშირებით, ვინც ჯერ კიდევ დავების პროცესში არიან დარჩენილები, ფინანსთა სამინისტროს და შემოსავლების სამსახურის მხრიდან იქნება დავალება აუდიტის დეპარტამენტის მიმართ, რომ ბოლო მეთოდური მითითების შესაბამისად მოხდეს ამ პირის საქმიანობის შესწავლა და თუ არის რაიმე ფაქტობრივი გარემოება, რომელიც აკმაყოფილებს იმ მოთხოვნებს, რაც მეთოდურ მითითებაშია, შესაბამისად მოხდეს მათ მიმართ დარიცხვების გადახედვა. ძალიან ბევრ კომპანიას, რომლის დამფუძნებელიც არის საქართველოს რეზიდენტი, შესაბამისი კვალიფიკაციის მქონე პირი, გაუნულდებათ დარიცხვა.

რა რეკომენდაციები ექნება „გრანთ თორნთონ საქართველოს“ იმ კომპანიებისათვის ვის მიმართაც საგადასახადო ორგანომ უკვე განახორციელა დარიცხვები/გადაანგარიშებები ?

გვყავს გადამხდელთა სხვა კატეგორიაც, რომელთა მიმართაც მეორე მეთოდური მითითებით მოხდა გადაანგარიშება, საგრძნობლად შემცირდა დარიცხული თანხები და მათ უკვე აღარ ჩათვალეს საჭიროდ, შემდეგ ინსტანციაში დავის გაგრძელება. როდესაც  ფინანსთა  სამინისტრომ დაავალა შემოსავლების სამსახურს თანხების გადაანგარიშება  კომპანიებს დარიცხული დარჩათ რაღაც  x თანხა, რაც მათთვის მეტ-ნაკლებად მისაღები იყო, შესაბამისად აღარ წავიდნენ სასამართლოში გასასაჩივრებლად, რადგან ეს დამატებით ხარჯებთან იყო დაკავშირებული. მათთვის უკვე გავიდა გასაჩივრების 30 დღიანი ვადა, რომელიც საგადასახადო კოდექსით არის გათვალისწინებული და გადაანგარიშების  შედეგად დარიცხული თანხაც უკვე აღიარებული ვალდებულებაა.

თუმცა ასეთ პირებს მინდა მივმართო, საგადასახადო კოდექსის, 299-ე მუხლი იძლევა შესაძლებლობას და ამბობს, რომ თუ  არსებობს  რაიმე ახალი ფაქტობრივი გარემოება და მტკიცებულება, შესაძლებელია, რომ ამ 30 დღიანი პერიოდის გასვლის  მიუხედავად  მაინც  მოხდეს დავების  რეჟიმში  ჩატრიალება და ისევ  დაიწყოს  დავის  პროცესი. ჩვენი  პოზიცია  არის  ის, რომ ეს ახალი მეთოდური მითითება  არის ახალი  მტკიცებულება და  ახალი ფაქტობრივი  გარემოება. თუ გადამხდელებისთვის მნიშვნელოვანია  ის  თანხები, რომელიც  დაარიცხეს, გამოიყენონ  ეს შესაძლებლობა  და ამ მუხლიდან  გამომდინარე  შეეცადონ, რომ დავებში დაბრუნდნენ.