ოქტომბერში საქართველოში წლიურმა ინფლაციამ 12.8% შეადგინა, ანუ წინა წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით ქვეყანაში ფასები საშუალოდ 12.8%-ით გაიზარდა. ინფლაციის ეს მაჩვენებელი 4-ჯერ აჭარბებს მიზნობრივს (3%), რაც საგანგაშო მაჩვენებელია.
მთავრობა და სტატისტიკის ეროვნული სამსახური მაღალი ინფლაციის მიზეზად საგარეო ფაქტორებს ასახელებს: „მოცემული მაღალი ინფლაცია ძირითადად განპირობებულია სასურსათო პროდუქტისა და ტრანსპორტირების ფასების ზრდით, რომლებიც გამოწვეულია მსოფლიო ბაზრებზე სურსათისა და ნავთობის ფასების ზრდით”, – წერია 2022 წლის ბიუჯეტის კანონის პროექტში.
ამ აზრს ეთანხმება ეროვნული ბანკის პრეზიდენტი კობა გვენეტაძეც და მიუხედავად იმისა, რომ ინფლაციის მართვა სებ-ის ძირითადი მანდატია, სექტემბერში დაფიქსირებულ მაღალ ინფლაციაში 8%-ს საგარეო ფაქტორებს მიაწერს.
მიუხედავად არაერთი რეალური თუ არარეალური მიზეზებისა, ფაქტია, რომ მეზობელ ქვეყნებში და მსოფლიოშიც კი საქართველოში ერთ-ერთი მაღალი ინფლაციაა. საქართველოში ინფლაციის ზრდის ტემპი თურქეთის შემდეგ რეგიონის ქვეყნებიდან ყველაზე მაღალია და მიმდინარე წელს ყოველთვიურად სამომხმარებლო ფასების დონე უფრო და უფრო სწრაფად იზრდება. ინფლაციასთან ბრძოლის ერთ-ერთ ინსტრუმენტად ცენტრალური ბანკები რეფინანსირების განაკვეთს იყენებენ, თუმცა მონეტარული პოლიტიკის გამკაცრებას მეზობელ ქვეყნებში სხვადასხვა დანიშნულება აქვს.
საქართველოში ინფლაციის ზრდა პანდემიამდე დაიწყო, რასაც ეროვნული ბანკის მხრიდან რეფინანსირების განაკვეთის ზრდა მოჰყვა, რომელიც მხოლოდ 2020 წლის გაზაფხულზე მცირედით შემცირა. 2020 წლის ბოლოსკენ და მიმდინარე წლის დასაწყისში ეროვნული ბანკი პოლიტიკის გამკაცრებისგან თავს იკავებდა, თუმცა მარტში რეფინანსირების განაკვეთი 8.5%-მდე გაზარდა, რომლის მიზეზად ინფლაციური მოლოდინები დაასახელა. მიუხედავად სებ-ის დაპირებისა, რომ წლის ბოლომდე დამატებითი გამკაცრება არ მოხდებოდა, აპრილში განაკვეთი 9.5%-მდე, ხოლო აგვისტოში 10%-მდე გაიზარდა.
თურქეთში ინფლაცია ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში ყველაზე მძიმე პრობლემაა. თუმცა საქართველოსგან განსხვავებით, რეგიონში ყველაზე მაღალი ინფლაციის მქონე თურქეთში, ზედიზედ ორი კომიტეტის სხდომის შემდეგ მონეტარული პოლიტიკის განაკვეთი შემცირდა. თავდაპირველად, სექტემბერში 19%-დან 18%-მდე, ხოლო შემდეგ ოქტომბერში 16%-მდე. თურქეთის პრეზიდენტის რეჯეფ ტაიპ ერდოღანი მიიჩნევს, რომ მაღალი საპროცენტო განაკვეთები ინფლაციას არა თუ ამცირებს, არამედ პირიქით, ზრდის, რაც სამომხმარებლო ფასებზე უარყოფითად აისახება. აღსანიშნავია, რომ ოქტომბერში თურქეთში წლიური ინფლაცია 19,89%-მდე დაჩქარდა.
2021 წლის პირველ 6 თვეში აზერბაიჯანი რეგიონში შედარებით დაბალი, მაგრამ სწრაფად მზარდი ინფლაციით გამოირჩეოდა, ოქტომბერში კი სამომხმარებლო ფასების დონის წლიურმა ზრდამ 10%-ს მიაღწია. აზერბაიჯანში ფასების დონის სწრაფი ზრდა პანდემიასთან ერთად დაიწყო, გასულ წელს საშუალო წლიური ინფლაცია 2.9% იყო. მიუხედავად ინფლაციის მაჩვენებლის ზრდისა, აზერბაიჯანის ცენტრალური ბანკი 2020 წლიდან რეფინანსირების განაკვეთს ერთ ნიშნულზე ინარჩუნებდა და მხოლოდ 2021 წლის სექტემბერში გაზარდა 6.25%-მდე, ხოლო ოქტომბერში 7%-მდე. ცენტრალური ბანკის განცხადებით, რეფინანსირების განაკვეთის გაზრდა ინფლაციური მოლოდინების ზრდამ გამოიწვია.
სომხეთში მიმდინარე წლის ოქტომბერში 9.1%-იანი ინფლაცია დაფიქსირდა, თუმცა ცენტრალური ბანკი წლის ბოლოსთვის ინფლაციის სამიზნე, 4.0%-იან მაჩვენებელთან დაბრუნებას ელოდება. 2020 წლის დეკემბრიდან სომხეთის ცენტრალური ბანკი რეფინანსირების განაკვეთს აქტიურად ზრდიდა და ბოლო სხდომაზე 7.25% დაფიქსირდა.
გასული წლის გაზაფხულიდან ინფლაციის მაჩვენებელი რუსეთშიც იზრდება და 2021 წლის ოქტომბერში 8.1% შეადგინა, რაც სამეზობლოში ყველაზე დაბალი მონაცემია. რუსეთის ცენტრალური ბანკის გადაწყვეტილებით, ბოლო ორივე სხდომაზე რეფინანსირების განაკვეთი გაიზარდა და საბოლოოდ 7.5% შეადგინა. ცენტრალური ბანკი პროგნოზირებს, რომ 2022 წელს სამომხმარებლო ფასების ზრდის ტემპი მხოლოდ 4.5%-მდე იქნება.
აღსანიშნავია, რომ 2021 წელს საქართველოში ინფლაციის დონემ ბოლო 10 წლის რეკორდი მოხსნა. რეგიონში არც ისე სახარბიელო მდგომარეობაში მყოფ საქართველოს, ინფლაციის მსოფლიო რუკაზეც არ უჭირავს კარგი საფეხური. საერთაშორისო სავალუტო ფონდის მონაცემების მიხედვით, 2021 წლის ბოლოსთვის საქართველო მსოფლიოში ინფლაციის სიდიდით მეთექვსმეტე ადგილზეა. მსოფლიოში ყველაზე მაღალი ინფლაცია შემდეგ ქვეყნებში იქნება: 1. ვენესუელა - 2,700%; 2. სუდანი - 115%; 3. სურინამი - 48%; 4. იემენი - 45%; 5. ზიმბაბვე - 40.9%; 6. ირანი - 30%; 7. ზამბია - 23.2%; 8. ანგოლა - 22%; 9. ლიბია - 21.1%; 10. თურქეთი - 16.7%; 11. თურქმენეთი - 16%; 12. კომორის კუნძულები - 15.6%; 13. ნიგერია - 14.9%; 14. ჰაიტი - 14.9%; 15. სიერა ლეონე - 14.6%; 16. საქართველო - 13.05%.
ნინო თამაზაშვილი
ინფლაცია
