2021 წელს ეკონომიკის დარგში ნობელის პრემია 3-მა მეცნიერმა - დევიდ კარდმა, ჯოშუა ანგრისტმა და გვიდო იმბენსმა „მიზეზ-შედეგობრივი კავშირების კვლევის მეთოდოლოგიური ანალიზისთვის“ მიიღეს.

რით არის მათი კვლევები უნიკალური და სოციალური მნიშვნელობის მატარებელი?

მეცნიერების ნაშრომებს აერთიანებს შრომის ეკონომიკის კვლევაში ბუნებრივი ექსპერიმენტების მეთოდების გამოყენება. ეს მარტივი საქმე არაა - ფიზიკოსების ან ქიმიკოსებისგან განსხვავებით, ეკონომიკაში ლაბორატორიულ პირობებში საკითხის შესწავლა ბევრად უფრო რთულია, რადგანაც ეკონომიკური პროცესები მილიონობით ადამიანს ეხება.

ბუნებრივი ექსპერიმენტი - ეს არის რეალური ცხოვრებისთვის დამახასიათებელი სიტუაციების ანალიზი, რომელიც დაბალი სიზუსტის მიუხედავად, სოციალურ-ეკონომიკური პროცესების შესწავლის საშუალებას იძლევა.

მაგალითად, ნობელის ლაურეატების მიერ შესწავლის ერთ-ერთო საგანი იყო ურთიერთკავშირი განათლების ხანგრძლივობას და მომავალი შემოსავლების დონეს შორის. ერთის მხრივ, სწავლაზე დახარჯული წლები, თავისთავად, მაღალ შემოსავალს ავტომატურად არ გულისხმობს და მნიშვნელობა არა წლებს, არამედ ცოდნის ხარისხს აქვს.

თუმცა, მეცნიერების მიერ ჩატარებულმა ექსპერიმენტმა აჩვენა, რომ ბავშვები, რომლებიც წლის მე-4 კვარტალში დაიბადნენ, მომავალში ფინანსურად უფრო წარმატებულები აღმოჩნდნენ - იმიტომ რომ სკოლებში თანატოლებზე ადრე შევიდნენ, და ამით ბუნებრივი უპირატესობა მიიღეს.

კიდევ ერთი საკითხი, რომელიც ლაურეატებმა შეისწავლეს - რა გავლენა აქვს დასაქმების მაჩვენებელზე მინიმალური ხელფასის ზრდას?

ექსპერიმენტი 2 შტატში სარესტორნო ბიზნესში ჩატარდა - ერთ-ერთ შტატში ადგილობრივმა ხელისუფლებამ მინიმალური ხელფასი საათში 4,2-დან 5 დოლარამდე გაზარდა, თუმცა, ამან დასაქმების მაჩვენებელზე ნეგატიური გავლენა არ მოახდინა იმის მიუხედავად, რომ კლასიკური ეკონომიკური თეორია სწორედ ამას ამტკიცებს.

ეკონომიის მიზნით თანამშრომელთა შემცირების ნაცვლად, უფრო მაღალი ხელფასის პირობებში რესტორნებში მათი რაოდენობა პირიქით იზრდებოდა, რაც თავისთავად მოულოდნელი იყო.

ამ და მსგავსი ექსპერიმენტების გარეგნული სიმარტივის მიუხედავად, მათი ჩატარების მეთოდები იმ დროისთვის რევოლუციური და შორს მიმავალი იყო - სწორედ მათი წყალობით ექსპერიმენტების ჩატარება შრომითი ურთიერთობების საკითხებში მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებების მიღების წინ ფართოდ გავრცელებულ პრაქტიკად იქცა.

გათვლების და ანალიზის გამყარებამ პრაქტიკული კვლევებით ეს გადაწყვეტილებები უფრო სწორი და ოპტიმალური გადაწყვეტილებების მიღებას ხელი შეუწყო. ბუნებრივი ექსპერიმენტების გზით მეცნიერები შრომის ეკონომიკის უმნიშვნელოვანეს საკითხებს სწავლობდნენ - ისეთებს, როგორ მინიმალური ხელფასის, მიგრაციის, განათლების გავლენა ეკონომიკურ პროცესებზე და ა.შ.

ნობელის ლაურეატებმა ასევე დაამუშავეს ექსპერიმენტების შედეგების ინტერპრეტაციის მეთოდოლოგია - მაგალითად, კორელაცია სწავლაზე დახარჯულ წლებს და მომავალ შემოსავალს შორის, სხვა დასკვნების გაკეთების შესაძლებლობასაც იძლეოდა - მდიდარი მშობლების შვილები მეტ შემოსავალს არა განათლების, არამედ იმის წყალობით იღებდნენ, რომ მშობლების დახმარებით უფრო დიდხანს სწავლა შეეძლოთ.

ამ ტიპის კვლევების დიდი სოციალური მნიშვნელობა აქვს - მათი მეშვეობით შესაძლებელია მიზეზ-შედეგობრივი კავშირების გამოვლენა, სხვადასხვა პროცესების უფრო ზუსტად და დეტალურად შესწავლა, და შედეგად სოციალურ-ეკონომიკურ სფეროში უფრო სწორი და გააზრებული გადაწყვეტილებების მიღება.

mind.ua