მთავრობა ენერგეტიკის სექტორის ახალ მხარდამჭერ მექანიზმს აამოქმედებს, რამდენიმე დღის წინ, პრემიერ-მინისტრმა CFD მექანიზმზე ისაუბრა და განმარტა, რომ მომდევნო სამ წელიწადში ქვეყანაში 3 მილიარდი დოლარის ინვესტიცია უნდა შემოვიდეს, მან ასევე თქვა, რომ ახალი მექანიზმი იქნება ერთგვარი ბიძგი იმისათვის, რომ ენერგეტიკაში ინვესტიციები წახალისდეს.
მანამდე მოქმედი ე.წ. PPA მექანიზმი მთავრობამ სავალუტო ფონდის რეკომენდაციის საფუძველზე 2017 წელს შეაჩერა, გამოცხადდა მორატორიუმი, შემდეგ მექანიზმის აღდგენა, ან სანაცვლოდ სახეცვლილი პროცესის ჩართვა დაიგეგმა, საბოლოო ჯამში სექტორმა მიიღო გადაწყვეტილება, რომელიც გულისხმობს პროცესის ე.წ CFD კონტრაქტებით ჩანაცვლებას. თუ როგორია მოლოდინები და როგორ ხვდება სექტორი ამ პროცესს, ამ და სხვა თემებზე რადიო „კომერსანტის“ გადაცემაში „კომერსანტის დილა“ მცირე და საშუალო ჰესების ასოციაციის ხელმძღვანელმა გიორგი მარგებაძემ ისაუბრა.
მარგებაძის თქმით საკითხის დაძვრა მისასალმებელია, რადგან CFD მოიაზრებს აუქციონში გამარჯვებული კომპანიისთვის ტარიფის დადგენას, შესაბამისად აღნიშნული კომპანია ივაჭრებს ბაზარზე და დანაკლისს სახელმწიფო დაასუბსიდირებს. რაც იქნება მეტობა, ის მეტობა დარჩება სახელმწიფოს, შესაბამისად სახელმწიფო მეტად დაცული იქნება, შესაბამისად მარგებაძის თქმით სახელმწიფო უფრო აქტიურ და პასუხისმგებლობიან ინვესტორს და ბაზრის მოთამაშეს მიიღებს.
„თუ მოხდება ამ ბაზრის გადადება და ბაზარი არ ჩაეშვება ამ შემთხვევაში მოხდება ის, რომ სახელმწიფო ამ აუქციონით აღებულ ვალდებულებას ყველა მხრივ შესარულებს. ეს იქნება ესკოსთან ვაჭრობა , როგორ ეს 2017 წლამდე PPA მექანიზმით იყო. თუმცა აპრიორი ჩვენ მივიღეთ პასუხი რომ იმ შემთხვევაში თუ პირობითად ბირჟის გადადება მოხდება სახელმწიფო იმ ვალდებულებებს მაინც აიღებს და შეასრულებს კომპანიების მიმართ რაც ჩვენთვის როგორც ინვესტორებისთვის და დეველოპერებისთვის მნიშვნელოვანია.
ძირითადად საკითხები რაც მე მაწუხებდა, ეს იყო დროის მომენტი, ჩვენ ენერგეტიკული პოლიტიკა და რეგიონში განვითარებული მოვლენები ძალიან ცოტა დროს გვიტოვებს და ამიტომ ძალიან სწრაფი ნაბიჯებით და ტემპებით უნდა ვიაროთ. როდესაც ეს აუქციონი ჩატარდება წარმოთქმული იყო, რომ პირველ ფაზაზე იყო 300 მეგავატი და მთავარი კითხვა ის იყო, რომ თუ პირობითად არ შეივსო ეს სამასი მეგავატი, ველოდები თუ არა ამის შევსებას და მერე ჩაითვლება ეს ჩატარებულად თუ როგორ იქნება და პასუხი მივიღეთ, რომ შესაძლოა 300 მეგავატი არ შეივსოს, თუმცა ორზე მეტი კომპანია თუ მიიღებს მონაწილეობა ის აუქციონი და ტენდერი დაიხრება და ჩატარებულად გამოცხადდება, სულ რომ 50 მეგავატი შეივსოს, რაც სწორია და კარგი, რადგან რაღაც ლოტის შესავსებად დიდი ხნით ლოდინი არ მოგვიწევს“, - აღნიშნა გიორგი მარგებაძემ.
მარგებაძემ გამოწვევებზეც ისაუბრა და განმარტა, რომ როგორი კონტრაქტებიც არ უნდა გვქონდეს და რა მექანიზმიც არ უნდა ავამოქმედოთ ამას არანაირი აზრი არ ექნება თუ ჩვენ ჰესებს არ ავაშენებთ.
„მაგალითად ნამოხვანის პროექტს გამარტივებული შესყიდვის ტარიფი ჰქონდა, თუმცა იყო გარკვეული პრობლემები, რის გამოც პროექტი გაჩერდა, შესაბამისად მე ყოველთვის ვიძახი , რომ CFD კონტრაქტით იქნება თუ PPA კონტრაქტით, 20 ცენტიც რომ ჰქონდეს ჰქონდეს გარანტირებული შესყიდვა ჩვენ თუ ვერ ავაშენეთ სადგურები, არ აქვს მნიშვნელობა რამდენი ცენტი იქნება და როგორი კონტრაქტები იქნება, მთავარი და მნიშვნელოვანია, რომ ჰესების აშენების პრობლემა მოვაგვაროთ.
გრედას აქვს ძალიან კარგი კანონპროექტი, რომელიც ეკონომიკის სამინისტროსთან და ფინანსთა სამინისტროსთან მუშაობით წინ არის წასული და ეს არის ქონების დეცენტრალიზაცია, რომ სადგურები რომლებიც ქონების გადასახადს იხდიან ის წილი დარჩეს იმათ არეალში სადაც ეს პროექტი ხორციელდება. იმ თემში და სოფლებში სადაც უშუალოდ შეხება აქვს ამ პროექტებს, ეს არის და მნიშვნელოვანი რომელიც მოხსნის ამ პრობლემატიკას რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია და მეორე ეს არის მიერთების საკითხი, ჩვენ გვაქვს ქსელზე მიერთების პრობლემები, ენერგო პროს ქსელები, რომელიც მეტნაკლებად მოუწესრიგებელია და ფაქტობრივად ნებისმიერი რეგიონი რომ ავიღოთ ყველგან არის სიმძლავრის მიერთების პრობლემატიკა“, - აღნიშნა გიორგი მარგებაძემ.
CFD მექანიზმი ფასთაშორის სხვაობის დაბრუნების მოდელია, რომლითაც ღარიბაშვილის ინფორმაციით, მომდევნო სამი წლის განმავლობაში ჯამში 1500 მგვტ სიმძლავრის სადგურების მშენებლობის ხელშეწყობა იგეგმება. ახალი მექანიზმით საკონტრაქტო და საბაზრო ფასს შორის სხვაობას, ანუ კონტრაქტით გათვალისწინებულ ფასსა და საბაზრო ღირებულებას შორის სხვაობის შემთხვევაში, სახელმწიფო ამ კომპანიებს დამატებით თანხას გადაუხდის. საუბარია იმ შემთხვევაზე, როცა საბაზრო ფასი კონტრაქტით გათვალისწინებულზე დაბალი იქნება.
რაც ეხება PPA მოდელს, აღნიშნული მოდელის დროს სახელმწიფო ჰიდროელექტროსადგურის ინვესტორთან მოლაპარაკებების შემდეგ დებდა სხვადასხვა სახის კონტრაქტს ელექტროენერგიის გარანტირებული წესით შესყიდვის შესახებ. სწორედ PPA ტარიფი იყო გარანტია ინვესტორისთვის, რომ მის მიერ ახალი ჰესის მშენებლობაში მილიონობით დოლარის ჩადების შემდეგ ის ამ თანხას ამოიღებდა. PPA კონტრაქტის მაგალითია ხუდონჰესის ინვესტორ ტრანსელექტრიკასთან 2011 წელს გაფორმებული შეთანხმება, რომლითაც სახელმწიფომ აიღო ვალდებულება 1 მილიარდი დოლარის ღირებულების ჰესის აშენების შემდეგ ჰიდროელექტროსადგურის მიერ გამომუშავებული ელექტროენერგია 8 წლის განმავლობაში გარანტირებული წესით 10.5 ცენტად შეეძინა. მნიშვნელოვანია გარემოება, რომ ხუდონის ჰესი ამ ხელშეკრულების მიუხედავად არ აშენდა, თუმცა აშენების შემთხვევაში ბიუჯეტს მის PPA კონტრაქტზე მნიშვნელოვანი თანხების გაღება მოუწევდა.
თაკო კვაჭანტირაძე
ენერგეტიკა
