ხორბლის გაძვირების ფონზე ბევრ ქვეყანაში შიმშილიანობის დაწყების შიში მატულობს. ამის მიზეზი არის ის, რომ მარცვლეულის ძირითადი მიმწოდებელი ქვეყნები რუსეთი და უკრაინა არიან. შეუძლია თუ არა ევროკავშირს მათი ჩანაცვლება, რათა უკრაინაში მიმდინარე ომის შედეგები შეამსუბუქოს?- ამ კითხვაზე პასუხი Deutsche Welle-მ მოიძია.
რა ხდება?
დავიწყოთ კარგი ამბით: მთელი მსოფლიოს მასშტაბით ნამდვილად მოჰყავთ იმდენი ხორბალი, რომ დედამიწის მოსახლეობის გამოკვება მოხერხდეს. ცუდი ამბავი ის არის, რომ ხორბალი სულ უფრო და უფრო ძვირდება და ის არ მოჰყავთ იქ, სადაც ყველაზე მეტად საჭიროა. რუსეთის ხელისუფლების მიერ ხორბლის, ქერისა და ჭვავის ექსპორტის დროებითი (ივნისის ბოლომდე) აკრძალვის შემდეგ, მარცვლეულის ფასები კვლავ გაიზარდა, რამაც შიმშილიანობის დაწყების შიში გაამძაფრა.
„მარცვლეული, როგორც იარაღი“
„რუსეთიდან ხორბლის ექსპორტის ნაწილობრივი აკრძალვით, ვლადიმერ პუტინი იყენებს მარცვლეულს, როგორც იარაღს და საფრთხეს უქმნის სასურსათო უსაფრთხოებას, განსაკუთრებით - სამხრეთის ღარიბ ქვეყნებში“, - ამბობს მარტინ ჰოისლინგი. ის არის გერმანიის მწვანეთა პარტიიდან ევროპის პარლამენტის წევრი და ექსპერტი სოფლის მეურნეობის საკითხებში. ჰოისლინგის თქმით, რუსეთი მსოფლიოს ახალი, აქამდე სრულიად უცნობი გამოწვევის წინაშე აყენებს.
გერმანიის ეკონომიკისა და ექსპორტის კონტროლის ფედერალური სამსახურის მონაცემებით, მსოფლიოში ხორბლის წარმოების 11,5%-ი უკრაინაზე მოდის, 16,8%-ი კი - რუსეთზე. რაც შეეხება სიმინდს, მსოფლიო ბაზარზე მარცვლეულის ამ კულტურის ექსპორტის 17%-იანი წილი უკრაინას ეკუთვნის. ამავდროულად, რუსულ და უკრაინულ მარცვლეულზე დამოკიდებულება მხოლოდ აფრიკის ან ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნებით არ შემოიფარგლება. ის ეხება ისეთ სახელმწიფოებსაც, როგორიცაა თურქეთი, ინდოეთი და ჩინეთი.
მთავარი მყიდველები - თურქეთი და ჩინეთი
16 მარტს გაეროს ვაჭრობისა და განვითარების კონფერენციის მოხსენება გამოქვეყნდა. აღნიშნული დოკუმენტის თანახმად, რუსეთიდან და უკრაინიდან იმპორტირებული ხორბლის, სიმინდის, ქერის, რაფსისა და მზესუმზირის ზეთის წილი თურქეთის შემთხვევაში 25,9%-ს შეადგენს, ჩინეთისთვის - 23%-ს და ინდოეთისთვის - 13%-ს.
აღნიშნული მოხსენება ასახავს ფაქტორების დამანგრეველ კომბინაციას, რაც სახიფათო სცენარის სრული კულმინაციისკენ მიდის. ეს იმას ნიშნავს, რომ მარცვლეულის, ელექტროენერგიისა და ტრანსპორტის ფასების ზრდა, მარცვლეულის მარაგის არ არსებობა და კოროვირუსული პანდემია მილიონობით ადამიანისთვის საკვების მიწოდებას საფრთხეს უქმნის, რაც შიმშილიანობისა და ინფლაციის რისკს ზრდის.
შეუძლია თუ არა ევროკავშირს თვითმომარაგება?
გამომდინარე იქიდან, რომ ევროკავშირის ქვეყნებს მარცვლეულის მარაგი შევსებული აქვთ, სასურსათო კრიზისმა განსაკუთრებით მძიმედ დააზარალა ქვეყნები, სადაც ეკონომიკური პრობლემები ისედაც იყო. „ბევრგან, უბრალოდ, რეზერვები არ დარჩა. თუ ფასები ისევ მოიმატებს, საკომპენსაციოდ ხალხს უკვე აღარაფერი დარჩება“, - განმარტავს DW-სთან ინტერვიუში Deutsche Welthungerhilfe-ს სპიკერი სიმონე პოტი.
გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციის (FAO) მონაცემებით, კოროვირუსული პანდემიის პირველ წელს (2020 წელი), მსოფლიო ბაზარზე სოფლის მეურნეობის პროდუქტები, წინა წელთან შედარებით, 31%-ით მეტი ღირდა. ამის ერთ-ერთი მიზეზი პანდემიის პირობებში მისი შენახვის ღირებულება იყო.
სიტუაციის ასე განვითარება განსაკუთრებით აფრიკის ბევრი ქვეყნის მოსახლეობას აზარალებს. ”მოკლევადიან პერიოდში რუსეთიდან და უკრაინიდან იმპორტის შიდა აფრიკული ვაჭრობით ჩანაცვლების შანსი ძალიან მცირეა. ამის მიზეზია დაბალი მიწოდება, ცუდი სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურა და მარაგის შესანახად საჭირო საცავების არასაკმარისი რაოდენობა”, - ნათქვამია UNCTAD-ის ანგარიშში.
საწვავის ფასების ზრდა სასურსათო პროდუქტს აძვირებს
სიმონე პოტის თქმით, სიტუაცია არც ისე კრიტიკული იქნებოდა, მეტი ხორბალი რომ მოჰყავდეთ ისეთ ქვეყნებში, როგორიცაა სომალი, ბენინი, კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა, ტანზანია და სენეგალი. "საწვავისა და ელექტროენერგიის ფასების მატებასთან ერთად, საკვების ბაზარზე გატანა ან მისი დაბალ ტემპერატურაზე შენახვა უფრო ძვირი ჯდება. ამიტომაც ამ ქვეყნებში სურსათის ფასების რყევები უკიდურესად დიდია", - აღნიშნავს პოტი.
Deutsche Welthungerhilfe-ის მიერ სხვადასხვა პროექტის მონაწილე მხარეთა გამოკითხვა აჩვენებს, თუ რამდენად იმოქმედა კრიზისმა ამა თუ იმ ქვეყანაში არსებულ მდგომარეობაზე. მაგალითად, ბანგლადეშში მცენარეული ზეთი 42%-ით, ხორბალი კი 39%-ით გაძვირდა. ზიმბაბვეში კი ერთი ლიტრი საწვავის ფასმა 1,30-დან 1,75 დოლარამდე მოიმატა.
იმავდროულად, დასავლეთ აფრიკის ზოგიერთი ქვეყნის ხელისუფლება უკვე ცდილობს, საპასუხო ზომების მიიღოს. კერძოდ, სენეგალმა და კოტ-დივუარმა რაფინირებულ პალმის ზეთზე, შაქარზე, რძეზე, ბრინჯზე, ტომატის პასტაზე, საქონლის ხორცსა და მაკარონზე სამთვიანი ვადით კონკრეტული ფასები დააწესეს. გარდა ამისა, სენეგალის მთავრობამ 76,2 მილიონი ევროს ღირებულების დამატებითი სუბსიდია გამოუყო ადგილობრივ ფერმერებს, რომელთაც ბრინჯი მოჰყავთ.
„ევროკავშირი უნდა ჩაერიოს“
„სურსათი ჯერ კიდევ იწარმოება იმ რაოდენობით, რომ მთელი მსოფლიოს მოსახლეობა იკვებებოდეს. თუმცა ეს არ ხდება იქ, სადაც ხალხს ის სასწრაფო წესით ესაჭიროება,“ - ამბობს Deutsche Welthungerhilfe-ის წარმომადგენელი სიმონე პოტი. სასურსათო კრიზისი აჩვენებს, რომ ქვეყნები, რომლებიც რუსულ და უკრაინულ იმპორტზე ძლიერ არიან დამოკიდებულნი, საკუთარი სოფლის მეურნეობის წარმოებასა და დარგის განვითარებაში ინვესტიციებს არ ახორციელებენ. ”ასე რომ, მე ვისაუბრებდი არა საკვების ნაკლებობაზე, არამედ- სასურსათო კრიზისზე”, - განმარტავს პოტი.
თავის მხრივ, გერმანიის მწვანეთა პარტიიდან ევროპის პარლამენტის წევრი მარტინ ჰოისლინგი ითხოვს, რომ სიტუაციაში ევროკავშირი ჩაერიოს და ღარიბი ქვეყნებისთვის მარცვლეულის მიწოდების უკრაინული წილი თავად შეავსოს. "ევროკავშირი სოფლის მეურნეობის ბევრ სფეროში თვითმომარაგებას 100%-ზე მეტით ახერხებს და ნეტო- ექსპორტიორია. ჩვენს ქვეყანაში ფუნთუშები ოდნავ ძვირდება, სხვაგან კი საკვების ნაკლებობის გამო ხალხი იხოცება", - ასკვნის ჰოისლინგი.
წყარო: imedinews.ge
ხორბალი
