2022 წლის იანვრის ანგარიშის მიხედვით, საპენსიო ფონდის აქტივების წმინდა ღირებულება 2 მილიარდ 63 მილიონ ლარს შეადგენს. ფონდის წმინდა ამონაგები 2019 წლიდან 2022 წლის იანვრის ჩათვლით 32.37%-ია, ხოლო რეალურმა ამონაგებმა (ინფლაციის გათვალისწინებით) იმავე პერიოდში 4.84% შეადგინა. საპენსიო ფონდის 100% ლარში დენომინირებულ საბანკო ინსტრუმენტებშია განთავსებული, 9 კომერციულ ბანკში, აქედან, პორტფელის 36%-ს ცვალებადი საპროცენტო სარგებელი ერიცხება (მიმდინარე სარგებლიანი ანგარიშები), ხოლო 64%-ს - ფიქსირებული საპროცენტო სარგებელი (სადეპოზიტო სერთიფიკატები).

საპენსიო სააგენტოს განახლებულ საინვესტიციო პოლიტიკის დოკუმენტზე და ანგარიშზე „კომერსანტთან“ ინტერვიუში საპენსიო სააგენტოს ყოფილმა ხელმძღვანელმა ლევან სურგულაძემ ისაუბრა.

- ახლახანს საპენსიო სააგენტომ გამოაქვეყნა განახლებული საინვესტიციო პოლიტიკის დოკუმენტი და ანგარიში 2022 წლის იანვრის ჩათვლით. მოკლედ როგორ შეაფასებდით ამ დოკუმენტებს?

- ნაწილობრივ კარგია, ნაწილობრივ ორიგინალური. თუმცა, ორიგინალური ნაწილები არ არის კარგი, ხოლო კარგი ნაწილები არ არის ორიგინალური.

- უფრო კონკრეტულად, რომ განგვიმარტოთ.

- საინვესტიციო პოლიტიკის დოკუმენტი წარმოადგენს ფრაგმენტულ, მნიშვნელოვანწილად დაგროვებითი პენსიის შესახებ საქართველოს კანონიდან ამოწერილი დებულებების კრებულს, დამატებული გარკვეული დებულებები, რომელთაგან ზოგიერთი არასწორია ან/და არ შეესაბამება საუკეთესო საერთაშორისო სტანდარტებს, მაგალითად, საინვესტიციო მიზნის ნაწილში, დამოუკიდებელი რისკის კონტროლის ნაწილში, ასევე ზოგიერთ ახლად შემოტანილი ან ცნობილი ტერმინების განმარტებით ნაწილებში. საერთოდ არ ჩანს რა მეთოდოლოგიებით მოხდება მომავალში საინვესტიციოდ გამოყენებული ფინანსური ინსტრუმენტების შეფასება და რისკების გამოთვლა, რაც, ცხადია, კრიტიკულად მნიშვნელოვანიავფიქრობ, რომ საინვესტიციო პოლიტიკის დოკუმენტი არსებითად არის გასაუმჯობესებელი, როგორც წინაპირობა, ვიდრე რეალური საინვესტიციო ქმედებები დაიწყება. აგრეთვე უმნიშვნელოვანესი წინაპირობაა დამოუკიდებელი რისკის კონტროლის სტრუქტურის ჩამოყალიბება, თითოეული საინვესტიციო ფინანსური ინსტრუმენტის რისკის და ამ ინსტრუმენტების პორტფელის აგრეგირებული რისკის გაზომვის პროცედურების და მეთოდოლოგიების შემუშავება. სამუშაო ბევრია, და დეტალურად ყველა საკითხის გავლა ამ ფორმატში, ალბათ არ არის შესაძლებელი.

- საპენსიო სააგენტოს მიერ გამოქვეყნებული ანგარიშის დოკუმენტის შესახებ რას გვეტყვით?

- ანგარიშში ბევრი არაფერია ნათქვამი და არც სათქმელი საპენსიო ფონდის 100% ლარში დენომინირებულ მიმდინარე სარგებლიან ანგარიშებზე, ვადიან საბანკო დეპოზიტებზე და სადეპოზიტო სერთიფიკატებშია განთავსებული, 2019 წლიდან (დაარსებიდან) მოყოლებული. საინვესტიციო საქმიანობა არსებითად ჯერ არც დაწყებულა. ბანკების მიერ დარიცხული სარგებელი ლარში, დაარსებიდან, 2019 წლის 1 იანვრიდან 2022 წლის 31 იანვრისთვის 32.37%-ია, როგორც ანგარიშშია წარმოდგენილი, რაც საშუალოდ წლიურზე გადათვლილი, 9.51%-ს საშუალო წლიურ სარგებელს შეადგენს.

რეალური სარგებელი (ინფლაცია გამოკლებულია), დაარსებიდან, 2019 წლის 1 იანვრიდან 2022 წლის 31 იანვრის ჩათვლით, 4.587%-ია, რაც 0.25%-ით ნაკლებია ვიდრე ანგარიშშია გამოქვეყნებული. წლიურზე გადათვლილი, საპენსიო ფონდზე რეალური სარგებელი საშუალოდ წლიურ 1.465%-ს შეადგენს.

— საპენსიო სააგენტოს პირველი ტრანზაქცია ადგილობრივ ობლიგაციებში შეფერხდა. „ნიკორა ტრეიდმა“ გასული წლის ბოლოს, 35 მლნ ლარის 3 წლიანი B საკრედიტო რეიტინგისობლიგაციები გამოუშვა, რომელსაც საპენსიო სააგენტო საინვესტიციოდ საინტერესოდ მიიჩნევდა. რამდენად მნიშვნელოვანია ადგილობრივ ობლიგაციებში დაბანდების დროულად დაწყება?

— რა თქმა უნდა, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, რომ საპენსიო სააგენტოს საინვესტიციო სამსახურმა დაიწყოს საინვესტიციო საქმიანობა, საინვესტიციო პორტფელის დივერსიფიცირება და საპესიო ფონდის სახსრების სხვადასხვა ფინანსურ ინსტრუმენტებში, მათ შორის ადგილობრივი კომპანიების ობლიგაციებში განთავსება და რეალური ეკონომიკის ბანკების მიღმა პირდაპირი დაფინანსება.ნიკორა ტრეიდის გარდა, ახლახანს კომპანია სილკნეტმაც განახორციელა დოლარში დენომინირებული ობლიგაციების წარმატებული ემისია გლობალურ კაპიტალის ბაზარზე, რომელ ობლიგაციებზეც მოთხოვნა ბევრად აღემატებოდა შეთავაზებას. აქ არ არის საუბარი ერთი ან ორი კომპანიის ობლიგაციების შეძენაზე. ეს არსებითად არაფერს შეცვლის. უნდა არსებობდეს გეგმა, რომლის მიხედვითაც მოხდება საპენსიო ფონდის მნიშვნელოვანი ნაწილის დივერსიფიცირებულად განთავსება სხვადასხვა ინდუსტრიულ სექტორებში მომუშავე სხვადასხვა კომპანიების მიერ გამოშვებულ ფასიან ქაღალდებში და იმავდროულად ფონდის სავალუტო დივერსიფიცირება, კანონით დადგენილი ლიმიტების ფარგლებში.ამის განხორციელება კი დასაშვებია, მათ შორის და არა მხოლოდ,ზემოაღნიშნული წინაპირობების შესრულების შემთხვევაში.

ნინო თამაზაშვილი