აგრესორი ქვეყანა მართლაც გადაიხდის მაღალ ფასს უკრაინაში შეჭრისთვის. პრობლემები უკვე დაწყებულია. სამხედრო დახმარებასთან ერთად, დასავლეთის მეორე ინსტრუმენტი რუსული აგრესიის მოგერიებაში სანქციებია. მეტიც, 2014-15 წლებისგან განსხვავებით, ამჯერად (თუმცა არა დაუყოვნებლივ) დასავლეთმა მართლაც მიიღო სერიოზული ფინანსური და ეკონომიკური ზომები რუსეთის წინააღმდეგ. საფრანგეთის ეკონომიკისა და ფინანსთა მინისტრის ბრუნო ლე მერის განცხადებით, რუსეთს „ტოტალურ ეკონომიკურ ომი“ გამოუცხადეს.
გარდა იმისა, რომ აგრესორი თავისი ქმედებების გამო დაისაჯოს, სანქციებს ორი პრაქტიკული მიზანი აქვს. პირველი ეს არის რიგითი მოქალაქეების უკმაყოფილების პროვოცირება, რამაც თეორიულად შეიძლება მმართველი რეჟიმის შეცვლა გამოიწვიოს ან მისი კურსის კორექტირება (თუმცა რუსეთში ასეთი სცენარი ჯერ კიდევ ძალიან უტოპიურად გამოიყურება). მეორე მიზანი კი არის ის, რომ ეკონომიკას კრიტიკული ზიანი მიაყენოს, მოსკოვს წაართვას ის რესურსი, რომელსაც ის გარე აგრესიაზე ხარჯავს, ამ მომენტში უკრაინის წინააღმდეგ.
რეზერვის გარეშე
თავისი ბუნებით, ეკონომიკურ სანქციებს აქვთ საშუალო და გრძელვადიანი ეფექტი, ვიდრე მყისიერი. რამდენიმე დღეში, ნებისმიერი ქვეყნის ეკონომიკის განადგურება პრაქტიკულად არარეალურია.
თუმცა, გარკვეული უარყოფითი შედეგები მაშინვე გამოჩნდა. უკრაინაში შეჭრის წინა დღეს რუსული ვალუტის კურსი დოლართან მიმართებით 80 რუბლი იყო, დღეს, 4 მარტს კი ის 111 რუბლია. 3 მარტს, მოსკოვის ბირჟის აუქციონებზე დოლარი ყიდვა 118 რუბლად იყო შესაძლებელი რაც ისტორიული მაქსიმუმია, ხოლო შავ ბაზარზე ერთი დოლარი 150 რუბლად ივაჭრებოდა.
ჯერ კიდევ უკრაინაში შეჭრამდე, რუსეთის ფედერაციის წინააღმდეგ პოტენციური სანქციების დაწესების შესახებ მსჯელობის დროს, ვარაუდობდნენ, რომ ყველაზე სერიოზული ღონისძიება ქვეყნის SWIFT- დან გათიშვა იქნებოდა. ფაქტობრივად, SWIFT - დან 7 რუსულ ბანკი გათიშეს - ეს მტკივნეული სანქციაა, მაგრამ არა ფატალური.
მაგრამ, როგორც გაირკვა, დასავლეთს თავის არსენალში კიდევ უფრო ძლიერი ფინანსური იარაღი ჰქონდა - სანქციები რუსეთის ცენტრალური ბანკის წინააღმდეგ - კერძოდ, მისი რეზერვების გაყინვა, რაც შეჭრის წინა დღეს $643 მილიარდს შეადგენდა.
მოსკოვი, რა თქმა უნდა, დიდი ხანია ემზადება შესაძლო სანქციებისთვის და მათ შესაძლო ზემოქმედებაზე რუბლის კურსზე. ამასთან ცდილობდნენ რეზერვების შეგროვებას და დოლარისა და ევროს წილი მინიმუმამდე დაყვანას. რუსეთის ცენტრალური ბანკი თავისი რეზერვების სტრუქტურას დაგვიანებით აქვეყნებს. 2021 წლის ზაფხულის მონაცემებით, დოლარი, ევრო და ფუნტი სტერლინი ერთად რუსეთის ფედერაციის ოქროსა და სავალუტო რეზერვების ნახევარზე მეტს შეადგენდნენ, დარჩენილი წილი ჩინეთის იუანზე, ოქროსა და სხვა ვალუტებზე მოდიოდა.
სხვადასხვა შეფასებით, რუსეთის ფედერაციამ შეიძლება წვდომა დაკარგოს ოქროსა და სავალუტო რეზერვების დაახლოებით 2/3-ზე, ძირითადად, იუანსა და ოქროზე. მაგრამ ოქროს გაყიდვაც შეიძლება რთული იყოს - ბოლოს და ბოლოს, ვინც მას მოსკოვისგან იყიდის რა თქმა უნდა, ვაშინგტონისა და ევროპის დედაქალაქების ყურადღების ქვეშ მოხვდება, სანქციების პერსპექტივით.
შედეგად, რუსეთის მთავრობამ გადაწყვიტა ოქროს სტიმულირება საკუთარი მოსახლეობისთვის გაყიდვით მოეხდინა. ამ მიზნით დღგ-ს 20%-იანი გაუქმება იგეგმება, როდესაც ფიზიკური პირები ყიდულობენ ოქროს ბანკებს. მაგრამ ასეთი ღონისძიების მაკროეკონომიკური ეფექტი აშკარად მოკრძალებული იქნება.
ამასობაში რუსეთის მოსახლეობა ბანკებს აქტიურად „უტევს“, ცდილობენ შენახული დოლარი და ევრო გამოიტანონ, ბანკომატებთანაც რიგები დგას, რუბლის ნაღდი ფული სწრაფად იწურება. რუსეთის ფინანსური სისტემა ლიკვიდურობის კრიზისში, მარტივად რომ ვთქვათ, ბანკებში უბრალოდ არ არის საკმარისი ფული.
მოსკოვი ყველა შესაძლო საშუალებით ცდილობს კაპიტალის გადინება შეაჩეროს - მაგალითად, ქვეყნიდან 10 ათას დოლარზე მეტი ნაღდი ფულის ექსპორტი აკრძალა. ხოლო ბირჟაზე ვალუტის შეძენისას ფიზიკურ პირებს 30%-მდე საკომისიო ერიცხებათ. უფრო სტრატეგიული ღონისძიებაა არარეზიდენტებისთვის რუსეთის აქტივებიდან გასვლის აკრძალვა, რომელთა ფასმა უკრაინაში შეჭრის დაწყებისთანავე დაიწყო ვარდნა.
მაგალითად, Sberbank-ის აქციები, ისევე როგორც რიგი სხვა მსხვილი კომპანიების როგორიცაა გაზპრომი, ლონდონის საფონდო ბირჟაზე თითქმის 100%-ით დაეცა. უმსხვილესი რუსული IT კომპანიების საბაზრო კაპიტალიზაცია რამდენჯერმე შემცირდა. მოსკოვის ბირჟაზე ვაჭრობა რამდენიმე დღეა შეჩერებულია. გარდა ამისა, ექსპორტიორები 28 თებერვლიდან იძულებულნი არიან სავალუტო შემოსავლის 80% გაყიდონ.
დომინოს ეფექტი
უახლოეს მომავალში უკრაინაში შეჭრა უზარმაზარ ზიანს მიაყენებს რუსეთის ეკონომიკას და მოსახლეობის ცხოვრების დონეს. მსოფლიოში ათობით ცნობილმა კომპანიამ აგრესორ ქვეყანაში, მუშაობა შეწყვიტა ეს რიცხვი ყოველდღიურად იზრდება. უფრო მეტიც, უმეტესობა ამას აკეთებს არა ამერიკის ან ევროპული ხელისუფლების პირდაპირი ბრძანების გამო, არამედ იმიტომ, რომ რუსეთში და რუსეთისთვის მუშაობა ძალიან ტოქსიკური გახდა.
„ჩვენ ვიღებთ 1998 წლის კრიზისს და ვამრავლებთ მას სამზე“, - ასე აფასებს შექმნილ ვითარებას რუსი მილიარდერი ოლეგ დერიპასკა. სავსებით შესაძლებელია, რომ მოგიწიოთ არა სამზე, არამედ მეტზე გამრავლება. რუსეთის ფედერაციის მცხოვრებლებს კი ორი ალტერნატივა ექნებათ: ან გადაიქცნენ ერთ დიდ ჩრდილოეთ კორეად, ან კვლავ შეცვალონ ძალაუფლება კრემლში.
წყარო: rbc.ua
რუსეთი-უკრაინა
