მსოფლიო ბანკის საწარმოთა კვლევა ყურადღებასამახვილებს ბიზნესგარემოს მრავალ ასპექტზე, რომლებიცდიდ როლს ასრულებენ კერძო სექტორისა და შესაბამისად, მთლიანად ეკონომიკის ზრდასა და განვითარებაში. საწარმოთა კვლევა ტარდება 4 წელიწადში ერთხელ. კვლევის მიზანია, ბიზნესგარემოს შეფასება. აღნიშნულიკვლევა საქართველოში ბოლოს 2019 წლის მარტიდან 2020 წლის იანვრის ჩათვლით ჩატარდა. ამ პერიოდში საქართველოში გამოიკითხნენ 581 კომპანიის მფლობელებიდა მაღალი რანგის მენეჯერები.
კვლევაში არსებული კითხვები, ფარავს ზუსტად იმ ფაქტორებს, რომლებიც მნიშვნელოვანია ბიზნესგარემოსადა ეკონომიკისთვის: ინფრასტრუქტურა, საგარეო ვაჭრობა, ფინანსები, რეგულაციები, გადასახადები და ბიზნესისლიცენზირება, კორუფცია, დანაშაული და არაფორმალურიეკონომიკა, ფინანსებზე წვდომა, ინოვაციები, სამუშაოძალა, ბიზნესგარემოს შემაფერხებელი ფაქტორები.
საწარმოთა კვლევას (ES) ატარებს მსოფლიო ბანკისჯგუფი პარტნიორებთან ერთად (EBRD, EIB, DFID). კვლევაფარავს მსოფლიოს ყველა გეოგრაფიულ რეგიონსა დაასეულობით ათას მცირე, საშუალო და დიდ კერძო კომპანიას.
კორუფციისაგან თავისუფლების მიხედვით, საქართველომ მსოფლიოს მასშტაბით გამორჩეულად საუკეთესო შეფასება დაიმსახურა. კერძოდ, ქრთამის აღების შემთხვევებისსიმცირის მიხედვით, საქართველო 144 ქვეყანას შორის 10 საუკეთესო ქვეყანას შორის მოხვდა. ასევე, 10 საუკეთესო ქვეყანას შორის დაიკავა ადგილი მოსყიდვის წნეხისგან (სიღრმე) თავისუფლების მიხედვით.
გლობალურად, კორუფციის არსებობა ბიზნესგარემოზემოქმედი ერთ-ერთი ყველაზე ნეგატიური გარემოებაა. აღსანიშნავია, რომ კვლევის მიხედვით, საქართველოშიკერძო სექტორის რაოდენობა, რომლებიც ერთხელ მაინც, პრაქტიკაში გადააწყდნენ ქრთამის მოთხოვნისშემთხვევას, გამოკითხულ კომპანიათა მხოლოდ 1.3%-სშეადგენს. მაშინ როცა, აღნიშნული ინდიკატორიევროპისა და ცენტრალური აზიის რეგიონის ქვეყნებში - 10%, ხოლო მაღალი საშუალო შემოსავლის მქონექვეყნებში -12%-ია.
ასევე, საუკეთესო მაჩვენებელია იმ სამთავრობო ინსტანციებზე, სადაც ზოგადად, ყველაზე დიდიალბათობაა, რომ დაფიქსირდეს ქრთამის მოთხოვნის/შეთავაზების ფაქტი (სამშენებლო ნებართვები, სამთავრობო კონტრაქტები და საგადასახადო ოფიცრებთანშეხვედრები).
საქართველოში კერძო კომპანიებისგანსაჩუქრების/არაფორმალური გადახდების მოთხოვნისშემთხვევები მხოლოდ 1-1.4%-ს შეადგენს, მაშინ როცააღნიშნული მაჩვენებელი ევროპისა და ცენტრალურიაზიის რეგიონის ქვეყნებში 9% - 15%-ს აღწევს, ხოლოსაშუალოზე მაღალი შემოსავლის მქონე ქვეყნებში 10%-19%-ს.
0 ერთეულს (პროცენტს) შეადგენს კერძო სტრუქტურებისმიერ საჩუქრის გაცემის ფაქტები საოპერაციო ლიცენზიების მოსაპოვებლად (მსოფლიოს საშუალოდ-13%). შესაბამისად 0-ის ტოლია საჩუქრის ღირებულებაც, რომლებიც კომპანიებმა უნდა გადაიხადონ, სამთავრობო კონტრაქტის შესანარჩუნებლად. ამ ორი მაჩვენებლის მიხედვით,საქართველოს მსოფლიოში საუკეთესო ადგილი უჭირავს ყველა გამოკითხულ ქვეყანას შორის.
უშუალოდ საქართველოს შესახებ ანგარიში 2020 წლის თებერვალში გამოქვეყნდა. თუმცა, ბოლო პერიოდში, ანგარიშს რამდენიმე ქვეყნის მონაცემი დაემატა. ამიტომ, საქართველოს შედარება მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანასთან დღეისათვის უკვე შესაძლებელია და გამოქვეყნებულია მსოფლიო ბანკის სპეციალურ ვებგვერდზე.
ცნობისთვის: 2012 წლისთვის არსებული მონაცემებით,საქართველოს მაჩვენებლები ქრთამის აღებისშემთხვევების გავრცელებისა (9.84%) და მოსყიდვისწნეხისგან თავისუფლების (8.72%) მიხედვით შესაბამისად, 8-15-ჯერ უფრო არახელსაყრელი იყო, ვიდრე 2019 წელს. 2012 წელს მონაცემები 2008 წლის კვლევას წარმოადგენდა.
ვითარებამ არსებითი გაუმჯობესება 2013 წლიდან დაიწყო, როცა ქრთამის აღების შემთხვევების სიმცირედა მოსყიდვის წნეხისგან თავისუფლების ინდიკატორები მკვეთრად გაუმჯობესდა (შესაბამისად: 1.43% და 0.94%).ყველაზე საუკეთესო შედეგი კი 2019-2020 წლის კვლევამ დადო, სადაც ქრთამის აღების შემთხვევებისმაჩვენებელი 1.3%-მდე გაუმჯობესდა (ფირმების %, რომლებსაც ქრთამის აღების მოთხოვნის ერთი ფაქტი მაინც შეემთხვათ), ხოლო მოსყიდვის წნეხისგანთავისუფლების მაჩვენებელი 0.6%-მდე შემცირდა (საჯარო ტრანზაქციების %, სადაც ქრთამი და არაფორმალური სახდელი იყო მოთხოვნილი).
იხილეთ ბმული:
https://www.enterprisesurveys.org/en/custom-query
ქრთამი
