„ადამიანის უფლებათა ცენტრი» 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების შემაჯამებელ აღწერას და შეფასებას ავრცელებს. ორგანიზაციის შეფასებით, სხვა არჩევნების მსგავსად, შემაშფოთებელ ტენდენციად რჩება ზოგიერთი საარჩევნო უბნის მიმდებარე ტერიტორიაზე პარტიების კოორდინატორებისა და აგიტატორების გადამეტებული აქტიურობა და ამომრჩეველთა კონტროლის მცდელობა.

„ადამიანის უფლებათა ცენტრის“ შეფასებით, 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების კენჭისყრა თავდაპირველად მშვიდ და სამართლიან პირობებში დაიწყო. დილიდანვე შესამჩნევი იყო ამომრჩეველთა აქტიურობა და რიგები საარჩევნო უბნებთან. დღის მეორე ნახევარში რამდენიმე საარჩევნო უბანზე ვითარება დაიძაბა და დაფიქსირდა ძალადობრივი ინციდენტები, რითაც ჩრდილი მიადგა კენჭისყრის მშვიდ და სამართლიან გარემოში წარმართვის პროცესს. ადამიანის უფლებათა ცენტრის დამკვირვებლებს საუბნო საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარეების მხრიდან შეხვდათ წინააღმდეგობები საჩივრების დარეგისტრირების პროცესში. იყო დამკვირვებლის საარჩევნო უბნიდან გაძევების მცდელობაც. 20:00 საათის შემდეგ, როდესაც საარჩევნო უბნები ამომრჩევლებისთვის დაიხურა, ბიულეტენების დათვლისას დამატებით გამოვლინდა პროცედურული სახის დარღვევები, რის გამოც კომისიის წევრები ვერ თანხმდებოდნენ და რამდენიმე უბანზე დიდხანს გაგრძელდა დათვლის პროცესი, ზოგან - დილამდეც.

„ადამიანის უფლებათა ცენტრის“ მონიტორები საარჩევნო პროცესს უბნის გახსნიდან ხმების დათვლის დასრულებამდე დააკვირდნენ. დამკვირვებელთა ჯგუფების კოორდინატორებმა უზრუნველყვეს საოლქო საარჩევნო კომისიებისთვის რელევანტური საჩივრების წარდგენა საოლქო კომისიებში. ადამიანის უფლებათა ცენტრის იურისტები, საჭიროების შემთხვევაში, საარჩევნო დავებს აწარმოებენ სასამართლოშიც. ამ დროისთვის „ადამიანის უფლებათა ცენტრის“ იურისტები დამკვირვებელთა მიერ საარჩევნო უბნებიდან წამოღებულ შემაჯამებელ ოქმებს ადარებენ ცესკოს ვებგვერდზე გამოქვეყნებულ შემაჯამებელ ოქმებს, რათა შემოწმდეს, ხომ არ ჩასწორდა ოქმები დამკვირვებლებისთვის ბეჭდით დამოწმებული ასლების გადაცემის შემდეგ. მნიშვნელოვანია, რომ მსგავს შედარებას ახდენენ სხვა კვალიფიციური და მიუკერძოებელი სადამკვირვებლო ორგანიზაციები. ამ პროცესის პარალელურად, სოციალურ ქსელში ქვეყნდება შემაჯამებელი ოქმები, რომლებიც უხეში დარღვევებით არის შევსებული ან გადაკეთებულია მმართველი პარტიის სასარგებლოდ. „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ მოუწოდებს ცესკოს, გაათმაგებული ყურადღებით შეისწავლოს მსგავსი შემაჯამებელი ოქმების წარმომავლობა და დარღვევების მიზეზები, ამავე დროს - კანონმდებლობის სრული დაცვით განაგრძოს ხმების დათვლა და კენჭისყრის შედეგების გამოქვეყნება. ცესკოს მხრიდან ამ პროცესში დაშვებული შეცდომები თუ დარღვევები სამოქალაქო საზოგადოებისა თუ პოლიტიკური სუბიექტების მხრიდან არ დარჩება უპასუხოდ და გამოიწვევს მძაფრ პროტესტს. თავის მხრივ, მნიშვნელოვანია, ეს პროტესტიც არ გასცდეს მშვიდობიან ფარგლებს და არ გადაიზარდოს ძალადობრივ ექსცესებში. 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების კენჭისყრის მიმდინარეობისას ადამიანის უფლებათა ცენტრის დამკვირვებელთა მიერ იდენტიფიცირებული დარღვევების დიდი ნაწილი მიანიშნებს, რომ უმეტესწილად ეს დარღვევები გამოწვეულია საუბნო საარჩევნო კომისიის წარმომადგენელთა დაბალი კვალიფიკაციით, რაც ზოგადად დამახასიათებელია ბოლო წლებში საქართველოში ჩატარებული არჩევნებისთვის. კომისიის წევრთა თუ თავმჯდომარეთა შეცდომებსა თუ დარღვევებზე დამკვირვებელთა სამართლიანი შენიშვნები და საჩივრები ხშირად იწვევს დამრღვევთა გაღიზიანებას და ამის გამო საარჩევნო უბნებზე იქმნება დაძაბულობა, ზოგჯერ კი - კონფლიქტები. ასევე, გამოვლინდა დამკვირვებელი ორგანიზაციების მიერ მრავალჯერ ნახსენები პრობლემა, რომ ეთნიკურად აზერბაიჯანელებით დასახლებულ სოფლებში გახსნილი საარჩევნო უბნების თავმჯდომარეებმა არ იციან სახელმწიფო ენა - ქართული, რის გამოც ვერ ახერხებენ გამართულ კომუნიკაციას დამკვირვებლებთან და ამომრჩევლებთან.

წინა სხვა არჩევნების მსგავსად, შემაშფოთებელ ტენდენციად რჩება ზოგიერთი საარჩევნო უბნის მიმდებარე ტერიტორიაზე პარტიების კოორდინატორებისა და აგიტატორების გადამეტებული აქტიურობა და ამომრჩეველთა კონტროლის მცდელობა. მიუხედავად იმისა, რომ საარჩევნო კოდექსში შევიდა შესწორება და საარჩევნო უბნის მიმდებარედ 25 მეტრის რადიუსში აიკრძალა პარტიათა კოორდინატორების ყოფნა, ადამიანის უფლებათა ცენტრი ანგარიშში კვლავ ერთ-ერთ მთავარ პრობლემად ასახავს საარჩევნო უბნების მიმდებარედ, როგორც ამ 25-მეტრიან რადიუსში, ისე მის გარეთ, საარჩევნო უბნის სიახლოვეს, საარჩევნო სუბიექტების, განსაკუთრებული ოდენობით კი - მმართველი პარტიის, „ქართული ოცნების“ კოორდინატორების მობილიზებას. ისინი აღწერენ მოსულ ამომრჩევლებს, ნიშნავენ თავიანთ სიებში, ესაუბრებიან და ზოგჯერ ამ საუბარს აგიტაციის ფორმა აქვს. მსგავსი ფაქტები, პირდაპირ თუ არაპირდაპირ, ხელს უშლის საარჩევნო პროცესში მოქალაქეთა თავისუფალი ნების გამოვლენას. არანაკლებ მანკიერ პრაქტიკად ჩამოყალიბდა საარჩევნო სუბიექტებთან აფილირებული ე.წ. დამკვირვებელი ორგანიზაციების წარმომადგენელთა აქტიურობა საარცევნო უბნებზე. როგორც მმართველი პარტია, ისე ოპოზიციური პარტიების ნაწილი, ვისაც ამის ფინანსური და ადამიანური რესურსი აქვს, ცესკოში დამკვირვებელ ორგანიზაციად ან მედიაკომპანიად არეგისტრირებს თავის მხარდამჭერ ჯგუფებს, რომლებიც საარჩევნო უბნებზე მოქმედებენ პარტიული ინტერესების და დავალებების შესაბამისად. მსგავსი ჯგუფების აქტიურობით ხდება მიუკერძოებელი და ობიექტური სადამკვირვებლო პროცესის დისკრედიტაცია. სამწუხაროდ, წინა წლების მსგავსად, როგორც ადამიანის უფლებათა ცენტრის, ისე სხვა ადგილობრივი სადამკვირვებლო ორგანიზაციების პრესრელიზებსა თუ ანგარიშებში მოხვდა ასეთი ჯგუფების ქმედებები, როგორიცაა საარჩევნო უბნებზე და უბნის მიმდებარე ტერიტორიებზე ამომრჩეველთა კონტროლი, ზეწოლა და აგიტაცია. 31 ოქტომბერს ადამიანის უფლებათა ცენტრის დამკვირვებლებმა საარჩევნო უბნებზე დაარეგისტრირეს 19 საჩივარი (აქედან 4 - საოლქო საარჩევნო კომისიაში) და 71 შენიშვნა შეიტანეს ჩანაწერთა წიგნში“,-აღნიშნულია შეფასებაში.

Ipn.ge