ადგილობრივ ბაზარზე ქართული თამბაქოს რეალიზაციის დიდი პრობლემა დგას. პროდუქტი ვერც ექსპორტზე გააქვთ. აჭარელი მეწარმე ზებურ ბოლქვაძე „კომერსანტთან“ ამბობს, რომ დამუშავებული თამბაქოს (თუთუნის) გაყიდვა მეასამედ ფასში უწევს, რის გამოც წარმოება აზრს კარგავს. მიზეზი, როგორც ბოლქვაძე აღნიშნავს, თუთუნის მიმღები პუნქტის არარსებობაა.

„აჭარაში მეთუთუნეობა ერთ-ერთი ტრადიციული დარგი იყო, ამიტომ ვცდილობთ, შევინარჩუნოთ, სხვა ინტერესი ამ ეტაპზე ნაკლებადაა. ხელით შრომა გვიწევს, დიდ  რესურსს მოითხოვს, ხოლო შრომას ფასი არ აქვს. ოფიციალური მიმღები პუნქტი არ არსებობს, სადაც თუთუნის ჩაბარებას შევძლებთ. პროდუქტს ძირითადად ადგილობრივ ბაზარზე ვაბარებთ, გადამყიდველები ყიდულობენ.  1 კგ. დამუშავებული თუთუნის სარეალიზაციო ფასი 100 ლარია, ჩვენ  40 ლარად ძლივს ვაბარებთ, ფაქტობრივად მესამედ ფასში გვიწევს გაყიდვა. ყველა ხელისუფლების დროს გვპირდებოდნენ ხელშეწყობას, მაგრამ არასდროს არაფერი არ გაკეთებულა. ამ დროს არის ოჯახები, რომლებიც 0,5 ტონა თუთუნს აწარმოებენ. საბჭოთა პერიოდში სახელმწიფო ღებულობდა პროდუქტს, ახლა საზღვარგარეთიდან იაფად შემოაქვთ, რასაც აფასოებენ და ყიდიან, ჩვენ კონკურენციას ვერ ვუწევთ“, - ამბობს ზებურ ბოლქვაძე.

თამბაქოს ბაზარზე არსებულ პრობლემას ადასტურებენ სპეციალისტებიც. აგრარული სფეროს ექსპერტის, პროფესორ პაატა აროშიძის თქმით, აქციზის მაღალი გადასახადი, მცირე წარმოება და ასოცირების ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულებები თუთუნის ექსპორტისთვის დიდი დაბრკოლებაა. როგორც აროშიძე ამბობს, აჭარის რეგიონში თუთუნის წარმოება კუსტარულად ხდება, მიზერული რაოდენობით მოჰყავთ და მთლიანად ადგილობრივი ბაზრის იმედადაა.

„ზემო აჭარაში, განსაკუთრებით ქედის მუნიციპალიტეტში დღესაც შეხვდებით თუთუნის პლანტაციებს და კუსტარულ წარმოებას. აგრარულ ბაზრებში იგი სპეციალურად გამოყოფილ ტერიტორიებზე იყიდება. შეიძლება ითქვას, რომ  აჭარის რეგიონში საკმაოდ კარგი ხარისხის თუთუნი იწარმოება, საერთაშორისო სტანდარტსაც აკმაყოფილებს, მაგრამ ექსპორტზე ძალიან მცირე რაოდენობით გადის. სახელმწიფოს მხრიდან საკუთარი წარმოებისთვის მოყვანილი თუთუნი აქციზით არ იბეგრება, მაგრამ სარეალიზაციო პროდუქტი იბეგრება. თვითონ თამბაქოს მრეწველობა დისკრედიტირებულია მთელ მსოფლიოში, გადასახადი და აქციზის განაკვეთი მაღალია და ეს კიდევ უფრო მძიმე მდგომარეოაბში აგდებს სფეროს“, - აცხადებს აროშიძე.

მისი თქმით, აჭარაში წარმოებული თუთუნი ადგილობრივ წარმოებაშიც არ გამოიყენება, რადგან მან სამრეწველო დანიშნულება დაკარგა.

„თუთუნის ტრადიციული მეურნეობები იყო აჭარაში, სახელმწიფო იბარებდა და ხალხიც მისი მოყვანით დაინტერესებული იყო. მეტიც, ლაგოდეხის თამბაქო საუკეთესოდ მიიჩნეოდა და იყო პერიოდი, როცა „მალბორო“ და „ფილიპ მორისი“ იყენებდა თავის წარმოებაში, მაგრამ მას დღეს სამრეწველო დანიშნულება დაკარგული აქვს. თვითონ ქართული წარმოებაც კი აღარ იყენებს“, - დასძენს პაატა აროშიძე. 

აჭარის ა/რ სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ინფორმაციით, თამბაქოს კულტურას რეგიონში დაახლოებით 92 ჰა უჭირავს. თამბაქოს კულტივირებით აჭარაში 1 000-ზე მეტი  ოჯახია დაკავებული. ამ მიზნით გამოყენებული საოჯახო მეურნეობების ფართობები 500-დან 3 000 კვ.მ-მდე მერყეობს.

1990 წლამდე საქართველო ყოვეწლიურად 14–15 ათასი ტონა თამბაქოს ნედლეულს აწარმოებდა, აქედან მხოლოდ 7–8 ათას ტონა ლაგოდეხის რაიონში  მოჰყავდათ.

მარი ჩიტაია