პლატფორმის ეკონომიკა თანამედროვე სამყაროს კიდევ ერთი საინტერესო ტერმინია, რომელიც გულისხმობს ისეთ ეკონომიკურ საქმიანობას, რომელსაც დამოუკიდებელი კონტაქტორები ახორციელებენ. ხშირად, ისინი სხვადასხვა პლატფორმის საშუალებით უკავშირდებიან პოტენციურ მომხმარებელს. როგორც წესი, ამ პლატფორმებს ონლაინ მაღაზიები, მიტანის ან მომსახურების სხვა სერვისები და ტექნოლოგიური კომპანიები წარმოადგენენ. 

პლატფორმის ეკონომიკა განსაკუთრებით პოპულარული მსოფლიო პანდემიის პერიოდში გახდა. მიზეზი კი, უსაფრთხოების მიზნით, სოციალური და ჯგუფური აქტივებების მაქსიმალური შეზღუდვაა. ონალინ ვაჭრობა, სასურსათო თუ სააფთიაქო პროდუქტების გამოძახება, მზა საკვების შეკვეთა - ეს თანამედროვე, პანდემიური რეალობის ყოველდღიურობაა. თუმცა ბოლო რამდენიმე ათწლეულის განმავლობაში, პლატფორმის ეკონომიკა ტექნოლოგიურ პროგრესთან ერთად იზრდებოდა და ვითარდებოდა.

მაგალითად, ამერიკის შეერთებულ შტატებში, სტატისტიკური მონაცემებით, 2017 წელს, ზრდასრული მოსახლეობის 34%, გარკვეულწილად დამოუკიდებელი კონტრაქტორი იყო. თუმცა, 2020 წლის მონაცემებით, ეს რიცხვი 43%-მდე გაიზარდა. 

პოპულარობის მიუხედავად, აღსანიშნავია, რომ ჯერ კიდევ არსებობს გაურკვევლობა, თუ როგორ ხდება ამ  ტიპის სამუშაოს კლასიფიკაცია და შრომითი უფლებების დაცვა.

ძირითადი პრობლემა, რომელსაც პლატფორმის ეკონომიკაში დასაქმებული ადამიანები აწყდებიან, ის არის, რომ მათ ხშირ შემთხვევაში არ აქვთ სრულყოფილი ინფორმაცია რას ნიშნავს „დამოუკიდებელი კონტრაქტორის“ ვალდებულება - რა პასუხისმგებლობა აქვთ მათ კომპანიის, მომხმარებლისა და სახელმწიფოს წინაშე, ხოლო მეორე მხრივ, რა ვალდებულება აქვთ მის წინაშე. 

სფეროს დამსაქმებელი კომპანიები თანხმდებიან, რომ აუცილებელია „დამოუკიდებელი კონტრაქტორების“ სურვილებისა თუ საჭიროებების უზრუნველყოფა და მათთვის სადაზღვეო პაკეტის, სამართლებრივი დახმარების, პროფესიულ გადამზადებასა და შესაბამისად, პროფესიული განვითარების შეთავაზება.  

მაგალითად, 2021 წლის დასაწყისში, ევროპაში დაიწყო აქტიური საუბარი პლატფორმის ეკონომიკის შრომითი ბაზრის გაუმჯობესებასა და ახალი სტანდარტის შექმნაზე. ეს ახალი სტანდარტი ეფუძნება ისეთ პრინციპებს, რომელიც სფეროში დასაქმებული ადამიანებისთვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია: მოქნილი სამუშაო გრაფიკი და ხარისხის კონტროლი, შესაბამისი ანაზღაურება, სადაზღვეო პაკეტი, სხვადასხვა სოციალირი შეღავათები და რაც მთავარია, წარმომადგენლობა საზოგადოებაში. 

დამოუკიდებელი კონტრაქტორებისთვის ხომ, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი თავისუფალი სამსახური: ინდივიდის საჭიროებებზე მორგებული გრაფიკი, არატრადიციული კორპორაციული გარემო და ნაკლები ვალდებულებებია. თუმცა ეს არ უნდა გულისხმობდეს ამ სფეროში დასაქმებული ადამიანების შრომითი უფლებების დარღვევას ან უგულებელყოფას. 

როგორც უკვე აღვნიშნეთ, წლის დასაწყისში პლატფორმის ეკონომიკის დამსაქმებლებმა ახალი პროექტი European Purpose Project, წამოიწყეს. მიზეზი კი, დამოუკიდებელი კონტრაქტორების შრომის პრაქტიკის გაუმჯობესება და სოციალური უფლებების დაცვაა. ამ კომპანიებს შორისაა Glovo, რომელიც უკვე მესამე წელია ქართულ ბაზრაზე წარმატებით ოპერირებს. ესპანური ტექნოლოგიური კომპანიის მულტიკატეგორული მიტანის სერვისით სარგებლობა 23 ქვეყანაშია შესაძლებელი და ჯამში 25 000-ზე მეტი პარტნიორი კურიერი, ანუ დამოუკიდებელი კონტრაქტორი ჰყავს. კომპანიაში აცხადებენ, რომ მათ სურთ პლატფორმის სისტემის გაუმჯობესება როგორც პარტნიორებისთვის, ასევე მომხმარებლებისთვის. სწორედ ამიტომ, Glovo აქტიურადაა ჩართული მსოფლიოს მასშტაბით მიმდინარე ეკონომიკურ პროცესებში. 

პლატფორმის ეკონომიკის ზრდა და განვითარებასთან ერთად გამოიკვეთა არსებული პრობლემები და გამოწვევები, ხოლო წამყვანმა კომპანიებმა, მათი გადაჭრისა თუ მოგვარების გზებზე უკვე დაიწყეს აქტიური საუბარი. როგორც ჩანს, რამდენიმე წელში პლატფორმის ეკონომიკის სტანდარტი ნამდვილად გაუმჯობესდება. 

(R)