კომერციული ბანკების და მიკროსაფინანსო ორგანიზაციების მიერ, სესხების რესტრუქტურიზაცია ეკონომიკის სტიმულირების იმ გეგმის ნაწილია, რომელიც კორონავირუსის გავრცელების გამო შექმნილი მდგომარეობით დაზარალებულ მოქალაქეებს და ბიზნესს მთავრობის რეკომენდაციით საფინანსო სექტორმა შესთავაზა.

სესხებზე საშეღავათო პერიოდი 13 მარტიდან დაიწყო და 30 ივნისის ჩათვლით გაგრძელდება. საფინანსო ინსტიტუტების განცხადებით, სესხების გადავადებით სარგებლობა ნებაყოფლობითია და მსესხებლის სურვილზეა დამოკიდებული. სამთვიანი საშეღავათო პერიოდის განმავლობაში ფიზიკურ პირებს არ მოუწევთ არც სესხის ძირის და არც პროცენტის გადახდა, მსესხებელი საბანკო ვალდებულების დაფარვას ივნისიდან გააგრძელებს. საშეღავათო პერიოდის გასვლის შემდეგ სესხის გადახდის ვადა ხანგრძლივდება სამი თვით (საშეღავათო პერიოდით) ან უფრო მეტით, ამის გათვალისწინებით, იზრდება სესხით სარგებლობისათვის გადასახდელი პროცენტის ოდენობაც.

საბანკო ექსპერტი გოჩა თუთბერიძე „კომერსანტთან“ აცხადებს, რომ კომერციული ბანკების მიერ გადადგმული ასეთი ნაბიჯი მსესხებელს რეალურად საპროცენტო ხარჯს გაუზრდის, რადგან გაიზრდება სესხის დაფარვის ვადაც, ხოლო მომხმარებელს რაც უფრო დიდხანს აქვს ბანკის ფული, მათზე მით უფრო მეტი პროცენტია გადასახდელი.

„საშეღავათო პერიოდი ნიშნავს, რომ მომხმარებლებს არ მოუწევთ ძირი თანხის გრაფიკის მიხედვით დაფარვა, არამედ ეს გრაფიკი გადაიწევს ანუ თუ 12 თვიანი იყო სესხი, გახდება 15 თვიანი და მეტი. მაგალითად თუ თვეში 500 ლარი გადასახდელიდან ძირი 400 ლარია და პროცენტი 100 ლარი, თქვენ ეს ძირი თანხა გიგროვდებათ და 3 თვის ანუ 1200 ლარი გადაგინაწილდებათ დამატებით თვეებზე ისე, რომ ისევ თვეში 500 ლარი იხადოთ. თუმცა რადგან ამ 1200 ლარზე პროცენტი თავის დროზე არ გადაუხადეთ ბანკს, მასზე გაგრძელდება პროცენტის დარიცხვა, საბოლოო ჯამში გაგეზრდებათ საპროცენტო ხარჯი, რომლის დაფარვა დამატებით ვადაში მოგიწევთ. ვინაიდან საშეღავათო პერიოდის განმავლობაში ძირი თანხა არ შემცირდება, ამ პერიოდის გასვლის შემდეგ კლიენტს არსებულ ძირ თანხაზე საპროცენტო ხარჯი გაეზრდება. თუ ის იგივე გრაფიკით გააგრძელებს გადახდას, მაშინ არსებულ ვადას (მაგალითად 12 თვე) დაემატება საშეღავათო პერიოდის 3 თვე და ასევე იმდენი პერიოდი, რომ ის დამატებითი საპროცენტო ხარჯი რაც დაემატა - გადაიხადოს (შესაძლოა 1-2 თვე). სამაგიეროდ მომხმარებლები მიიღებენ შეღავათს იმ ნაწილში, რომ დღეს თუ ფული არ აქვთ ამ 3 თვის განმავლობაში ბანკი მათ არ დააჯარიმებს, თუმცა საბოლოოდ გაზრდის საპროცენტო ხარჯს, რადგან ფლობდნენ ბანკის სესხს უფრო დიდი ხნის განმავლობაში“, - განმარტავს გოჩა თუთბერიძე.

ეკონომიკური ანალიტიკოსი მერაბ ჯანიაშვილი ამბობს, რომ კომერციული ბანკებისგან სარგებლის მიღების მოლოდინი კრიზისი დროსაც არ უნდა ჰქონდეს მომხმარებლებს, უფრო პირიქით, ეს ის პერიოდია როდესაც ისინი ყველაზე მეტად სარგებლობენ.

„თუ სესხი გაქვს გადასახდელი ეს 3 თვე არ გადაიხდი და ჯარიმაც არ დაგერიცხება, მაგრამ ამ 3 თვის ვითომ შეღავათის გამო საბოლოოდ მოგიწევს უფრო მეტი ჯარიმის გადახდა. მიუხედავად იმისა, გრაფიკის მიხედვით ყოველთვიური თანხა გაიზრდება თუ სესხის დაფარვის ვადა გაიწელება, მომხმარებელს ყველა შემთხვევაში არსებული სესხი უძვირდება. ამ მდგომარეობაში ვისურვებდი, რომ ბანკებს რეალური ქველმოქმედება ჩაედინა და ეს 3 თვე მართლა ეჩუქებინა, მომხმარებლისთვის ამოსუნთქვის საშუალება მიეცა ანუ სესხი დაეპაუზებინა და მისი გასვლის შემდეგ გაგრძელებულიყო ათვლა, ყველანაირი საპროცენტო ხარჯის გაზრდის გარეშე. თუმცა კრიზისის დროს საბანკო სექტორი პირიქით ყოველთვის სარგებლობს, მაგალითად 2008 წლის დროს ბანკებმა 800 მლნ-ის დახმარება მიიღეს სახელმწიფოს ხარჯზე, ეს მაშინ როდესაც მოსახლეობამ მათგან დახმარების ნაცვლად, ქონების დაყადაღება დაიმსახურა. ეს ის პერიოდი იყო, როდესაც კომერციულმა ბანკებმა კლიენტები და ბიზნესები დაიბარეს და პროცენტები გაუძვირეს ან ვადაზე ადრე სესხის დაბრუნება მოსთხოვეს, სწორედ ეს გახდა იმ პერიოდში სამშენებლო სექტორის დიდი ჩავარდნის მიზეზიც“, - განაცხადა მერაბ ჯანიაშვილმა.