საქართველო 2011 წელს ფსოუზე და როკზე ტვირთების მოძრაობის შესახებ ინფორმაციის მიღების სანაცვლოდ რუსეთის მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციაში (WTO) გაწევრიანებას დასთანხმდა. საბოლოოდ რუსეთი WTO-ში 2012 წელს გაწევრიანდა, ქართულ მხარეს კი ინფორმაცია ჯერ ერთი კონტეინერის შესახებაც არ მიუღია.
მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია 1995 წელს შეიქმნა და მასში ამჟამად 164 სახელმწიფოა გაწევრიანებული. საქართველო გაერთიანებას 2000 წლის 14 ივნისიდან შეუერთდა, რუსეთი 2012 წლის 22 აგვისტოდან. ორგანიზაციის უმთავრეს მიზანს ვაჭრობის ხელშეწყობა წარმოადგენს. წესდების თანახმად, ახალი წევრის მისაღებად სრული კონსენსუსია საჭირო. რუსეთს საქართველოს ხმა სწორედ ამიტომ სჭირდებოდა.
რუსეთის ფედერაციას 14 სახმელეთო მეზობელი ჰყავს. 2008 წლის შემდეგ ზოგიერთი რუსული გამოცემა ამ რიცხვს 16-მდე ზრდის, მაგრამ რუსულენოვან ვიკიპედიაშიც კი აფხაზეთი „ნაწილობრივ აღიარებულ სახელმწიფოდაა“ მოხსენიებული. ასეც რომ არ იყოს, მოსკოვი თბილისს რუსეთსა და ესტონეთს შორის ან რუსეთსა და მონღოლეთს შორის ტვირთბრუნვაზე ინფორმაციას ნამდვილად არ მიაწვდის. ის ფაქტი, რომ მოსკოვის „სუვერენულ“ აფხაზეთთან ვაჭრობის ბრუნვის შესახებ ინფორმაციის გაზიარებას „მესამე სახელმწიფოსთან“ დასთანხმდა იმის ირიბი აღიარებაა, რომ აფხაზეთი და ცხინვალის რეგიონი საქართველოა, თუმცა, ისევე როგორც წინათ მრავალჯერ, რუსეთმა თავისივე ხელმოწერილი ეს ხელშეკრულებაც არ შეასრულა.
დამატებითი ინფორმაციის მისაღებად კომერსანტი რუსეთთან ურთიერთობებში პრემიერის სპეციალურ წარმომადგენელს ზურაბ აბაშიძეს დაუკავშირდა. აბაშიძის განმარტებით, ორ ქვეყანას შორის შეთანხმება მართლაც 10 წლის წინ გაფორმდა. შვეიცარიულ კომპანიას, რომელსაც საბაჟოებზე მონიტორინგი უნდა განეხორციელებინა, თანხა გადაუხადა როგორც ქართულმა, ასევე რუსულმა მხარემ. წლების განმავლობაში დეტალების შეთანხმებაზე მოლაპარაკებები გრძელდებოდა, პანდემიამ პროცესი შეანელა, მაგრამ არ შეუჩერებია, ბოლოს საკითხის შესახებ ნოემბერში პრაღის ფორმატში ვირტუალურად ისაუბრეს, შემდეგი შეხვედრა კი სავარაუდოდ 2022 წლის პირველ ნახევარში გაიმართება.
რა შეხვედრები გაიმართება 2022 წელს და რამდენ ხანს გაგრძელდება უცნობია, ფაქტი კი ისაა, რომ რუსეთმა თავისი მიიღო - მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციაში გაწევრიანდა, საქართველო კი კანონიერი საზღვრებიდან ტვირთების შესახებ ინფორმაციის მიღებას დღემდე ამაოდ ცდილობს და დანამდვილებით იმის თქმა, მიიღებს თუ არა თბილისი აღნიშნულ ინფორმაციას დეოკუპაციამდე ამ დროისთვის შეუძლებელია.
რუსეთი ხელმოწერილი შეთანხმების ერთგული არასდროს ყოფილა. საქართველოს ისტორიის ბოლო 300 წელი, პასუხს სცემს კითხვაზე, თუ რამდენად სანდო პარტნიორია რუსეთი:
- 1722 წელი - ვახტანგ VI-ს პეტრე I დახმარებას დაპირდა, მაგრამ არ შეასრულა. მეფეს ოჯახთან ერთად და 1200 კაციანი ამალით ქვეყნის დატოვება მოუხდა;
- 1770 წელი - დაპირების საწინააღმდეგოდ რუსეთი ერეკლე მეორეს ასპინძის ომში არ დაეხმარა;
- 1795 წელი - გეორგიევსკის ტრაქტატის პირობების საწინააღმდეგოდ რუსეთი ერეკლე მეორე კრწანისის ომში არ დაეხმარა;
- 1801 წელი - გეორგიევსკი ტრაქტატის სრული უგულებელყოფით რუსეთმა ქართლ-კახეთის ანექსია მოახდინა, რასაც 10 წლის შემდეგ ავტოკეფალიის გაუქმება და ეტაპობრივად სხვა კუთხეების დაპყრობა მოჰყვა;
- 1920 წელი - 7 მაისს რუსეთმა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დამოუკიდებლობა ცნო, მაგრამ 9 თვის შემდეგ თბილისისკენ წითელი არმია გამოგზავნა;
- 1991 წელი - 23 მარტის ყაზბეგის პროტოკოლი, რომელსაც პირადად ელცინი აწერდა ხელს და რომელსაც ცხინვალის რეგიონში მშვიდობა უნდა უზრუნველყო, დაირღვა რამდენიმე თვეში;
- 1992 წელი - 24 ივნისის სოჭის, იგივე დაგომისის შეთანხმება, რომელიც სამაჩაბლოდან ჯარების გაყვანას ითვალისწინებდა, დაირღვა იმავე წელს, შემდეგ უკვე ახალი მასშტაბით 2008 წელს;
- 1992 წელი - 3 სექტემბრის შეთანხმება განიარაღებაზე, 27 დღეში 1 ოქტომბერს გაგრა დაეცა;
- 1993 წელი - 27 ივლისის შეთანხმება განიარაღებაზე, ზუსტად 3 თვეში სოხუმი დაეცა;
- 2008 წელი - 12 აგვისტოს 6 პუნქტიანი შეთანხმება, რომელიც ძალებიც კონფილქტამდელ მდგომარეობაში დაბრუნებას ითვალისწინებდა დღემდე არ სრულდება.
საქართველო ერთადერთი გამონაკლისი არაა, ვისთანაც რუსეთი დადებულ ხელშეკრულებებს არღვევს. სსრკ-ს იაპონიასთან თავდაუსხმელობის შეთანხმება აკავშირებდა, რომელიც 1945 წელს დაარღვია და კურილიის კუნძულების ოკუპაციას დღემდე აგრძელებს. 1994 წელს მოლდოვამ სამხედრო ნეიტრალიტეტი გამოაცხადა, მაგრამ ამ გადაწყვეტილებიდან 27 წლის შემდეგაც კი დნესტრიპირეთზე კონტროლი ვერ აღადგინა. 1994 წელს რუსეთმა შეერთებულ შტატებთან და ბრიტანეთთან ერთად უკრაინას ბირთვული შეიარაღების დათმობის სანაცვლოდ ტერიტორიული მთლიანობის გარანტია მისცა, 20 წლის შემდეგ უკრაინის ტერიტორიული მთლიანობა თავად რუსეთმა დაარღვია.
გადაჭრით რაიმეს თქმა შეუძლებელია, მაგრამ მაღალი ალბათობით ფსოუდან და როკიდან ტვირთების შესახებ ინფორმაციის მიღების შესახებ ხელმოწერილი ხელშეკრულება, წინა შეუსრულებელი ხელშეკრულებების ბედს გაიზიარებს.
გიორგი ელიზბარაშვილი
მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია
