თერმობირთვული ენერგეტიკა - კაცობრიობის დიდი ხნის ოცნებაა. ძირითადი თერმობირთვული საწვავის - დეიტერიუმის 1 გრამი ენერგეტიკულად 10 000 ლიტრ ბენზინს უდრის, თანაც ეს მაშინ, როდესაც დღესაც კი, არამასობრივი წარმოების პირობებში, 1 გრამი დეიტერიუმი მხოლოდ 16 დოლარი ღირს.

ეს ასევე ეკოლოგიურად სუფთა ენერგიაა - მისი ნარჩენი მხოლოდ რეაქტორების ვადაგასული საფარი იქნება.

კიდევ ერთი უზარმაზარი უპირატესობა - ასეთ ელექტროსადგურზე ვერ მოხდება ჩერნობილის მსგავსი ტექნოგენური კატასტროფა, რადგანაც პარამეტრების უმნიშვნელო ცვლილების პირობებშიც კი რეაქცია თავისით ქრება.

ბოლო პუნქტი - მშვენიერია უსაფრთხოების კუთხით, თუმცა, სწორედ ის უშლის თერმობირთვულ სინთეზს ენერგეტიკის სრულფასოვან დარგად ჩამოყალიბებაში. რეაქტორს მუშაობისთვის ათობით მილიონ გრადუსამდე გაცხელებული პლაზმა სჭირდება, ეს კი უზარმაზარ ენერგეტიკულ დანახარჯებს მოითხოვს და მაინც რეაქციის სტაბილური მიმდინარეობა დღემდე შეუსრულებელ ამოცანად რჩენა.

ამ დღეებში აშშ-ის ენერგეტიკის სამინისტროს კუთვნილ ლივერმორის ეროვნულ ლაბორატორიაში განაცხადეს, რომ პლაზმის სტაბილური „ჩართვა“ მოახერხეს.

ეს ჯერ-ჯერობით არ ნიშნავს, რომ რეაქტორმა აწარმოა მეტი ენერგია, ვიდრე პლაზმის გაცხელებას დასჭირდა - ამ ექსპერიმენტის დროს მიღწეული შედეგები თერმობირთვულ ენერგეტიკაში რეკორდულია,  თუმცა, რეალურად სინთეზი ჯერაც ღრმად წამგებიან ტექნოლოგიად რჩება - ლაზერმა, რომელმაც პლაზმა გააცხელა, 1,9 მეგაჯოული ენერგია დახარჯა, ხოლო რეაქციის მეშვეობით 1,3 მეგაჯოული გამომუშავდა.

ამის მიუხედავად, მეცნიერულ ახალ ამბებს მალევე საქმიანიც მოჰყვა - თერმობირთვულ სინთეზზე მომუშავე სტარტაპმა Commonwealth Fusion Systems 1,8 მლრდ. დოლარის ინვესტიციები მოიზიდა - ინვესტორებს შორის არიან ჯორჯ სოროსი, ბილ გეითსი და Google.

როგორც ჩანს, ფინანსურ და ტექნოლოგიურ გიგანტებს იზიდავს დაპირება, რომ 2030-ან წლებში შესაძლებელი იქნება პირველი კომერციული თერმობირთვული ელექტროსადგურის აშენება.

Commonwealth Fusion Systems თავის დაპირებაში მარტო არაა - იგივე ვადებს დარგში მომუშავე სხვა კომპანია - Tokamak Energy ასახელებს, უფრო ოპტიმისტურია General Fusion – 2025 წელი, Helion Energy და First Light Fusion პირველი თერმობირთვული რეაქტორების შექმნას 2024 წელს აპირებენ. ყველას გაუსწრო Zap Energy-მ - ის თავის ინვესტორებს კომერციულ რეაქტორს უკვე 2023 წელს ჰპირდება.

თუმცა, ამ დარგში დაპირებული ვადების დარღვევა უჩვეულო ამბავი არაა - მაგალითად 2009 წელს General Fusion ელექტროსადგურის მშენებლობის დაწყების თარიღად 2019 წელი დაასახელა, Helion Energy-მ 2018-ში, ხოლო Tokamak Energy-მ 2020-სთვის. როგორც ჩვენ ყველა ვხედავთ, არც ერთი ეს დაპირება არ შესრულდა.

რისი წარდგენა შეუძლიათ ბაზრისთვის ამ ურთულეს დარგში დაკავებულ კომპანიებს, ოპტიმიზმის გარდა? წინა წლებთან შედარებით მათ ბევრი ტექნოლოგიური ინოვაცია გააჩნიათ - ეს მშვენიერია, მაგრამ მხოლოდ ერთი ნაბიჯია სრულფასოვანი ელექტროსადგურის აშენების წარმოუდგენლად რთული ამოცანისკენ.

რეაქტორის გარდა, თერმობირთვულ ენერგეტიკას კიდევ მრავალი თანხლები ტექნოლოგიები სჭირდება - მათი ნაწილი ჯერ დამუშავების სტადიამდეც კი არ მისულა.

ასე რომ, მეცნიერების და ბიზნესმენების ოპტიმიზმის მიუხედავად, არ უნდა დაგვავიწყდეს ფიზიკოსების ფოლკლორში მყარად შესულ „ბუნების კანონი“ - რომელი წელიც არ უნდა იყოს, კომერციული თერმობირთვული ენერგეტიკის ეპოქის დაწყებამდე ყოველთვის 30 წელი რჩება.

Forbes