სომხეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა არარატ მირზოიანმა თურქულ სააგენტო ანადოლუსთან ინტერვიუში ორ ქვეყანას შორის საზღვრების გახსნასა და დიპლომატიური ურთიერთობების აღდგენისთვის მზადყოფნა გამოთქვა. ურთიერთობების აღდგენაზე თანხმობას ანკარაც აცხადებს. პროცესი განსაკუთრებით ყარაბაღის ბოლო ომის შემდეგ გააქტიურდა. კომერსანტი დეტალების გასარკვევად რონდელის ფონდის მკვლევარს ზურა ბატიაშვილს დაუკავშირდა.

ზურა ბატიაშვილის განცხადებით, სომხეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის სურვილი განხორციელებადია. მისი განმარტებით, ადრე პრობლემას ყარაბაღი ქმნიდა და თურქეთი იმჟამინდელ სტატუს-კვოს ეწინააღმდეგებოდა, დღეს ეს დაბრკოლება უკვე თითქმის მოხსნილია. ურთიერთობების ნორმალიზება დაწყებულია, რაც საბოლოო ჯამში საქართველოსთვისაც მომგებიანი იქნება.

რაც შეეხება ვადებს, ბატიაშვილის განმარტებით ნოტების გაცვლას, ელჩის დანიშვნას, ელჩის დანიშვნის შემდეგ მიმღები მხარის თანხმობასა და სხვა მსგავს პროცედურებს გარკვეული დრო დასჭირდება.

კითხვაზე ხომ არ ეწინააღმდეგება რუსეთი პროცესს, რონდელის ფონდის მკვლევარმა აღნიშნა, რომ არა და რომ მოლაპარაკებები მოსკოვშიც იმართებოდა.

თურქეთსა და სომხეთს შორის განსაკუთრებით მწვავე კონფლიქტი საუკუნეზე მეტ ხანს ითვლის. ერევანი 1915 წლის მასობრივ მკვლელობებს გენოციდად აფასებს, რასაც ანკარა კატეგორიულად უარყოფს. გასაბჭოების შემდეგ, სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებიდან ყველაზე მეტად სომხეთი დაზარალდა, რომლის ტერიტორიაც 70 ათასი კვადრატული კილომეტრიდან 30 ათას კვადრატულ კილომეტრამდე შემცირდა, არარატის მთა სომხეთს მხოლოდ საბჭოთა გერბზეღა დარჩა.

დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ კონფლიქტის თემად ყარაბაღი იქცა. აზერბაიჯანსა და თურქეთს შორის უმოკლესი მანძილი სომხეთზე გადის, თუმცა ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის ნავთობსადენმა, შაჰ-დენიზის გაზსადენმა და ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზამ საქართველოზე გაიარა, რამაც ერთი შეხედვით ქვეყანა მომგებიან პოზიციაში ჩააყენა, თუმცა ალტერნატიული დანახარჯი ბევრად უფრო მაღალი აღმოჩნდა და ბალტიის ქვეყნების ეკონომიკურმა განვითარების დონემ სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებისას მნიშვნელოვნად გაუსწრო.

2020 წელს, ყარაბაღის ბოლო ომის დროს, აზერბაიჯანმა შვიდივე ოკუპირებულ რაიონსა და უშუალოდ ყარაბაღის ნაწილზე, მათ შორის ქალაქ შუშაზე კონტროლი აღიდგინა. ბაქომ ერევნისგან ნახიჩევანის ექსკლავთან პირდაპირი გზით დაკავშირების უფლებაც მიიღო, სანაცვლოდ სომხეთი რუსეთს აზერბაიჯანის გავლით დაუკავშირდა.

ფაშინიანის ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ, 2018 წლიდან, სომხეთი ცდილობს, რომ რუსეთის უპირობო მორჩილი აღარ იყოს, თუმცა არც ღიად მიდის მის წინააღმდეგ. ერევანი გიუმრიდან რუსული ბაზის გაყვანას არ ითხოვს და არც NATO-ში ინტეგრაციაზე აკეთებს განაცხადს, მაგრამ აფხაზეთში დევნილების დაბრუნების გაეროს რეზოლუციასაც აღარ ეწინააღმდეგება და არც რუსეთის უკრაინაში შეჭრისთვის დაუჭერია მხარი.

გიორგი ელიზბარაშვილი